ΘΕΜΑ: ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ.
Τόσο παγκοσμίως όσο και σε κάποιες χώρες της Ευρωπαικής Ένωσης έχει αναφερθεί αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας κατά ένα τρίτο την εβδομάδα μετά την επιβολή της απαγόρευσης κυκλοφορίας.
Η σχέση μεταξύ του πανδημίας του κορωνοϊού και της ενδοοικογενειακής βίας έχει παρατηρηθεί σε όλες τις χώρες που έχουν διασπορά του ιού. Από την Ουχάν μέχρι τη Νέα Υόρκη, η επιβολή καραντίνας έχει οδηγήσει σε υγειονομικά αλλά και οικονομικά προβλήματα που δυναμιτίζουν ακόμα περισότερο την βία στα πλαίσια της οικογένειας.
Η Πρόεδρος της επιτροπής του ΕΚ για τα δικαιώματα των γυναικών Evelyn Regner κάλεσε την Ε.Ε. και τα κράτη μέλη να στηρίξουν τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας την δύσκολη αυτή περίοδο. Οι συνέπειες της υγειονομικής-οικονομικής κρίσης σε συνδυασμό με τον κατ’οίκον περιορισμό θα γίνουν αντιληπτά τους επόμενους μήνες. Η Evelyn Regner δήλωσε : «Αυτές οι μέρες και οι επόμενες εβδομάδες είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες για τις γυναίκες. Όλοι αντιμετωπίζουμε σημαντικές ψυχολογικές προκλήσεις κατά τη διάρκεια της απομόνωσης ή της καραντίνας, αλλά οι αντοχές των γυναικών, και μερικές φορές των παιδιών, που βρίσκονται σε μη ασφαλή σπίτια αντιμετωπίζουν εξουθενωτικές δοκιμασίες. Εμείς, λοιπόν, οφείλουμε να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή σε αυτό το θέμα και να επεκτείνουμε τις δράσεις μας για να βάλουμε τέλος στη βία κατά των γυναικών ». «Δεν θα αφήσουμε τις γυναίκες της Ευρώπης μόνες τους»
«Καλώ όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ να αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα με αποφασιστικότητα και να κάνουν ευρέως γνωστό πού και με ποιον τρόπο τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας μπορούν να ζητήσουν βοήθεια. Αυτό πρέπει να περιλαμβάνει απλούς τρόπους επικοινωνίας και ενημέρωσης της αστυνομίας, όπως γραπτά μηνύματα ή διαδικτυακή συνομιλία, καθώς και χρήση κωδικών λέξεων σε γιατρούς και φαρμακοποιούς. Επιπλέον, πρέπει να αυξηθούν οι διαθέσιμες θέσεις σε εγκαταστάσεις προστασίας θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας και σε καταφύγια γυναικών. Όπου είναι εφικτό, η ΕΕ πρέπει να στηρίξει οικονομικά τα μέτρα των κρατών μελών και να τα βοηθήσει να τα προωθήσουν», πρόσθεσε.
«Η πανδημία του COVID-19 τονίζει την ανισότητα των φύλων σε όλες της τις μορφές. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, το 70% του εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας είναι γυναίκες, ένα μεγάλο μέρος μη αμειβόμενων υπηρεσιών φροντίδας γίνεται από γυναίκες και η επερχόμενη οικονομική κρίση θα επηρεάσει περισσότερο τις γυναίκες. Δουλειά μας είναι να ενισχύσουμε με βιώσιμο τρόπο τη σωματική και πνευματική υγεία των γυναικών και την οικονομική τους ανεξαρτησία, μετά το πέρας της κρίσης του COVID-19. Σε καμία περίπτωση δεν θα αφήσουμε τις γυναίκες της Ευρώπης μόνες τους», τόνισε.
Σε περιόδους κρίσης, αστάθειας και οικονομικού στρες, παρατηρείται μια αύξηση στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας και αυτό συμβαίνει και στην περίπτωση της πανδημίας.
Τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας που είναι απομονωμένα στο σπίτι έχουν περιρισμένη δυνατότητα να ζητήσουν βοήθεια και να απευθυνθούν σε φορείς και νομικούς παραστάτες επειδή ο σύντροφός τους είναι επίσης στο σπίτι.
Στην Κίνα, από την οποία ξεκίνησε η πανδημία του covid-19, ο αριθμός των περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας που αναφέρθηκαν στην αστυνομία τριπλασιάστηκε τον Φεβρουάριο, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία. Οι επιστήμονες απέδωσαν αυτή την αύξηση στην καραντίνα.
Ι) «Ο Ελληνικός Νόμος 3500/2006 για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας και άλλες διατάξεις»
Βία κατά των γυναικών
Είναι κάθε πράξη ή απειλή πράξης βίας που συνδέεται με το φύλο και οδηγεί ή ενδέχεται να οδηγήσει σε σωματικές, σεξουαλικές, ψυχολογικές βλάβες ή σε ταλαιπωρία της γυναίκας. Θύματα βίας γίνονται γυναίκες διαφόρων ηλικιών, φυλών, μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου. Η ανοχή στην άσκηση βίας ή την απειλή βίας πλήττει το βιοτικό επίπεδο, την προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια των γυναικών.
[4η Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για τη Γυναίκα, Πεκίνο, 1995]
Η ενδοοικογενειακή βία και κυρίως η βία κατά των γυναικών δεν είναι ένα νέο κοινωνικό φαινόμενο, αλλά ένα φαινόμενο χρόνιο και σύνθετο, του οποίου οι πραγματικές διαστάσεις έχουν αποτελέσει αντικείμενο μελέτης τις τελευταίες κυρίως δεκαετίες. Πράγματι, το φαινόμενο αυτό, έως και πρόσφατα, σπάνια καταγγελλόταν από τα εκάστοτε θύματα λόγω της παραδοσιακής εκείνης αντίληψης που θέλει τα όσα λαμβάνουν χώρα εντός των τειχών της οικογένειας να αποσιωπώνται, να γίνονται ανεκτά ή και να συγκαλύπτονται προκειμένου να διατηρηθεί η οικογενειακή συνοχή.
Η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί ένα φαινόμενο, το οποίο αφορά ανεξαιρέτως όλα τα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα και ασκείται ως επί το πλείστον σε βάρος των γυναικών και των ανηλίκων. Το φαινόμενο αυτό συνδέεται με την τέλεση επιθετικών και εξαναγκαστικών συμπεριφορών, όπως ιδίως λεκτικών, σωματικών, σεξουαλικών, ψυχολογικών επιθέσεων, οικονομικών εκβιασμών ακόμη και συμπεριφορών υπό τη μορφή παραμέλησης (έλλειψη φροντίδας, στέρηση ιατρικής περίθαλψης ή εκπαίδευσης). Πράγματι, τα Δικαστήρια πολλές φορές έχουν αντιμετωπίσει ζητήματα ξυλοδαρμού και μάλιστα ξυλοδαρμού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή ξυλοδαρμού μέχρι λιποθυμίας, χειροδικίας, ύβρεων, εκβιασμών. Όταν λοιπόν, οι παραπάνω περιπτώσεις κακοποίησης τελούνται μεταξύ ατόμων που συνδέονται με οικογενειακούς δεσμούς ή βρίσκονται εντός μίας έγγαμης ή συντροφικής σχέσης διαλαμβάνουν τον χαρακτήρα της ενδοοικογενειακής βίας. Πηγή του φαινομένου αυτού αποτελεί η ανάγκη του δράστη για άσκηση εξουσίας στο θύμα του ή εντός της οικογένειάς του προκειμένου να κάμψει, υποτάξει και διατηρήσει υπέρ του τον έλεγχο και την κυριαρχία του στο χώρο. Ο χώρος που το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται, δηλαδή εντός της οικογένειας ή του ζευγαριού επιτρέπει να αναπτύσσεται η μορφή αυτή κακοποίησης ως επαναλαμβανόμενο και συχνό φαινόμενο με πολλαπλές, αν όχι καθημερινές, πράξεις βίας κατά του θύματος.
Τα τελευταία, ωστόσο, έτη το φαινόμενο αυτό αντιμετωπίζεται μέσα από μία νέα οπτική γωνία, μέσα από μία νέα αντίληψη για μηδενική ανοχή στη βία μέσα στο σπίτι. Πράγματι, αναγνωρίζεται πλέον η ενδοοικογενειακή βία ως μία σοβαρή κοινωνική παθογένεια, η οποία πλήττει τα δικαιώματα των θυμάτων και παραβιάζει τις ατομικές ελευθερίες τους με ανεπιθύμητα αποτελέσματα σε ατομικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Οι νέες αυτές αντιλήψεις οδήγησαν σε μία σαρωτική μεταρρύθμιση των οικογενειακών έννομων σχέσεων σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και σε παγκόσμιο επίπεδο υπό το φως των Διακηρύξεων της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Στο πλαίσιο της ενίσχυσης των μέτρων κατά της ενδοοικογενειακής βίας και της αποτελεσματικότερης προστασίας των θυμάτων ψηφίστηκε ο νόμος 3500/2006 για την ενδοοικογενειακή βία.
Οι επιμέρους διατάξεις του Ν.3500/2006
Με τον νόμο 3500/2006 τιμωρούνται και μάλιστα αυστηρότερα τα αδικήματα της βίας μέσα στους κόλπους της οικογένειας για να ενισχυθεί με αυτόν τον τρόπο η αρμονική συμβίωση των μελών της οικογένειας.
Οι βασικές ρυθμίσεις του νόμου είναι οι ακόλουθες :
- Το άρθρο 2 του νόμουαπαγορεύει κάθε μορφή άσκησης βίας μεταξύ των μελών της οικογένειας.
- Στο πλαίσιο του ως άνω ανόμουπροστατεύονται οι σύζυγοι, οι γονείς και οι συγγενείς πρώτου και δεύτερου βαθμού εξ’ αίματος ή εξ’ αγχιστείας και τα εξ’ υιοθεσίας τέκνα τους. Προστατεύονται επίσης και οι συγγενείς εξ’ αίματος και εξ’ αγχιστείας μέχρι τετάρτου βαθμού, οι δικαστικοί παραστάτες, οι ανάδοχοι γονείς, εφόσον συνοικούν. Επιπλέον προστατεύεται κάθε ανήλικο πρόσωπο που συνοικεί με την οικογένεια. Προστατεύονται οι μόνιμοι σύντροφοι και τα τέκνα τους, εφόσον αυτά συνοικούν και οι τέως σύζυγοι.
- Σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμουενδοοικογενειακή βία υπάρχει, όταν ένα μέλος της οικογένειας προξενεί/ασκεί σε άλλο μέλος: α) εντελώς ελαφρά σωματική κάκωση, β) επικίνδυνη σωματική βλάβη, γ) βαριά σωματική ή διανοητική βλάβη, δ) απειλές που προκαλούν τρόμο ή ανησυχία ή απομόνωση του θύματος ή προσβολή αξιοπρέπειας.
- Eιδικότερα, ως ενδοοικογενειακή σωματική βλάβη νοείται η πρόκληση από μέλος της οικογένειας σε άλλο σωματικής κάκωσης ή βλάβης της υγείας ή εντελώς ελαφράς σωματικής κάκωσης ή βλάβης της υγείας μετά από συνεχή συμπεριφορά. Η τέλεση αυτών των πράξεωντιμωρείται αυστηρότερα και συγκεκριμένα με ποινή φυλάκισης από ένα έως πέντε έτη. Αν από την πράξη προκλήθηκε κίνδυνος για τη ζωή του θύματος ή βαριά σωματική βλάβη προβλέπεται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών έως πέντε ετών, ενώ, εάν επακολουθήσει βαριά σωματική ή διανοητική πάθηση, το έγκλημα τιμωρείται με κάθειρξη από πέντε μέχρι δέκα έτη. Ιδιαίτερα αυξημένη προστασία παρέχεται στην έγκυο (και στο ανήλικο μέλος της οικογένειας) αλλά και σε κάθε άλλο μέλος της, το οποίο για οποιαδήποτε λόγο αδυνατεί να αντισταθεί στην ενδοοικογενειακή βία, που ασκείται εις βάρος του.
Τιμωρείται επίσης η μεθοδευμένη πρόκληση έντονου σωματικού πόνου ή σωματικής εξάντλησης επικίνδυνης για την υγεία ή ψυχικού πόνου, ικανού να επιφέρει σοβαρή ψυχική βλάβη, όπως στην περίπτωση της παρατεταμένης απομόνωσης του θύματος ή του αναγκαστικού εγκλεισμού του. Τιμωρείται πλέον ακόμη και η ψυχολογική παρενόχληση, όταν ο δράστης προκαλεί τρόμο ή ανησυχία ή εξαναγκάζει τη γυναίκα με χρήση βίας ή ασελγής σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή.
Προστατεύεται επίσης η γυναίκα στην περίπτωση που με ιδιαίτερα ταπεινωτικά λόγια ή έργα, που ανάγονται στην γενετήσια ζωή της, προσβάλλεται η αξιοπρέπειά της. Τιμωρείται πλέον ο βιασμός μέσα στο γάμο, δηλαδή ο εξαναγκασμός, με χρήση σωματικής βίας ή με απειλή σπουδαίου και άμεσου κινδύνου της συζύγου σε ερωτική πράξη. Με τη διάταξη αυτή ανατρέπεται η αντίληψη ότι, εντός του γάμου υπάρχει υποχρέωση συνουσίας για τη σύζυγο, όταν το επιθυμεί ο σύζυγος και θεωρεί ότι μπορεί να το επιβάλλει. Το ίδιο συμβαίνει και όταν εξαναγκάζει ο σύζυγος τη σύζυγο σε οποιαδήποτε ερωτική πράξη στην οποία συμμετέχει το γεννητικό όργανο του ενός και άλλο σημείο ή όργανο του άλλου.
- Τέλος προκειμένου να διασφαλιστεί η προστασία του θύματος ο νομοθέτης τιμωρεί τη δωροδοκία ή τη διατύπωση απειλών σε μάρτυρα ή σε μέλος της οικογένειας, καθώς και την άσκηση βίας εναντίον του με σκοπό την παρακώληση απονομής δικαιοσύνης.
- Περαιτέρω προβλέπεται ότι, η ποινική δίωξη για τα πλημμελήματα ενδοοικογενειακής βίαςασκείται αυτεπαγγέλτως, δηλαδή υποχρεωτικά. Υποχρεωτική είναι επίσης η καταγραφή του περιστατικού από την Αστυνομία, ενώ οποιαδήποτε πρωτοβουλία νουθέτησης αντί καταγραφής, τιμωρείται. Σε βάρος του δράστη εφαρμόζεται η αυτόφωρη διαδικασία, εφόσον δεν ευδοκιμήσει η ποινική διαμεσολάβηση. Η καταβολή παραβόλου από πλευράς του θύματος ΔΕΝ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ
- Παρέχεται επιπλέον, η δυνατότητανα διατάσσεται με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων στις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας η απομάκρυνση του δράστη από την οικογενειακή κατοικία, η μετοίκησή του, καθώς και η απαγόρευση να προσεγγίζει τους χώρους κατοικίας ή εργασίας του θύματος, τις κατοικίες στενών συγγενών, τα σχολεία των παιδιών και τους ξενώνες φιλοξενίας. Επίσης πολύ σημαντικό είναι να συνειδητοποιήσει η γυναίκα ότι, οι ιατρικές γνωματεύσεις που θα λάβει από το Νοσοκομείο και οι οποίες θα βεβαιώνουν τις σωματικές βλάβες που έχει υποστεί είναι κύριο αποδεικτικό στοιχείο της βίαιης συμπεριφοράς του δράστη και το οποίο λαμβάνεται υπόψη για την απομάκρυνση του δράστη από το σπίτι.
- Περαιτέρω, η άσκηση ενδοοικογενειακής βίας αποτελεί λόγο διαζυγίου με υπαιτιότητα του δράστη.
- Ορίζεται κατώτατο όριοαποζημίωσης για την ηθική βλάβη του θύματος από τις πράξεις ενδοοικογενειακής βίας το ποσό των 1.000 ευρώ.
- Προβλέπεται με τον νόμο 3500/2006 ηδιαδικασία της ποινικής μεσολάβησης για τα πλημμελήματα της ενδοοικογενειακής βίας.
Ουσιαστικά η διαδικασία αυτή αποτελεί μία πρακτική συμφιλίωσης δράστη θύματος και μία εξώδικη απονομή δικαιοσύνης, η οποία γίνεται ενώπιον του Εισαγγελέα μόνο εφόσον το επιθυμούν θύμα και θύτης. Στόχος είναι η αποκατάσταση της αρμονικής συμβίωσης των συζύγων ή των συντρόφων.
Η διαδικασία που ακολουθείται είναι η εξής : o Eισαγγελέας διερευνά τη δυνατότητα ποινικής διαμεσολάβησης. Καλεί τον δράστη να δηλώσει, εάν επιθυμεί ή όχι, τη διενέργεια της διαδικασίας. Εφόσον ο κατηγορούμενος δηλώσει πως επιθυμεί, καλεί πλέον και το θύμα. Μόνο στην περίπτωση που και τα δύο συναινούν θα διενεργηθεί η διαδικασία.
Βασική προϋπόθεση είναι η ανεπιφύλακτη δήλωση του δράστη ότι : α) δε θα τελέσει στο μέλλον οποιαδήποτε πράξη ενδοοικογενειακής βίας, β) αν συνοικεί με το θύμα δέχεται να μείνει εκτός της κοινής κατοικίας για εύλογο χρονικό διάστημα, αν το επιθυμεί το θύμα, γ) θα παρακολουθήσει ειδικό συμβουλευτικό – θεραπευτικό πρόγραμμα σε δημόσιο φορέα, δ) θα άρει ή θα αποκαταστήσει τις συνέπειες των πράξεών του και θα καταβάλλει χρηματική ικανοποίηση στο θύμα. Η γνώμη του θύματος είναι καθοριστική για τη συνέχιση της διαδικασίας. Εάν το θύμα συμφωνήσει τότε με διάταξη του Εισαγγελέα επισφραγίζεται η συμφωνία αυτή. Στην περίπτωση που έχει κινηθεί η αυτόφωρη διαδικασία, το Δικαστήριο μπορεί να αναβάλει την εκδίκαση της υπόθεσης και να διερευνήσει τα ενδεχόμενο της ποινικής μεσολάβησης. Προκειμένου να ολοκληρωθεί η ως άνω διαδικασία, ο δράστης οφείλει να σέβεται και να τηρεί τις δεσμεύσεις που ανέλαβε. Σε περίπτωση που αθετήσει τις υποχρεώσεις του, η διαδικασία διακόπτεται, η δικογραφία ανασύρεται από το αρχείο και ακολουθούνται οι διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Επισημαίνεται ότι, η διαδικασία της ποινικής μεσολάβησης δεν αποκλείει την άσκηση αγωγής διαζυγίου, τη συνέχιση δίκης που ήδη έχει αρχίσει ή την έκδοση απόφασης διαζυγίου. Επιπλέον κατά τη συμφωνία για την ποινική μεσολάβηση, ο δράστης αναλαμβάνει να αποκαταστήσει τις περιουσιακές ζημίες του θύματος. Αν μεν ο δράστης ολοκληρώσει τη διαδικασία, το θύμα δεν μπορεί να ζητήσει καμία άλλη αποζημίωση εξαιτίας του περιστατικού της ενδοοικογενειακής βίας. Αν όμως ο δράστης δεν ολοκληρώσει την διαδικασία, το θύμα μπορεί να ζητήσει τυχόν μεγαλύτερη ζημία.
- Τέλος,ρυθμίζονται θέματα βοήθειας των θυμάτων με την εκδήλωση κοινωνικής συμπαράστασης. Τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας δικαιούνται ηθικής συμπαράστασης και υλικής συνδρομής από Ν.Π.Δ.Δ ή Ν.Π.Ι.Δ που λειτουργούν ειδικά για τους σκοπούς αυτούς, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και κοινωνικών υπηρεσιών των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι αστυνομικές αρχές που επιλαμβάνονται υποθέσεων ενδοοικογενειακής βίας, υποχρεούνται εφόσον το ζητήσει το θύμα, να ενημερώσουν τους ανωτέρω φορείς για να δοθεί αμέσως η απαραίτητη βοήθεια.
- Σε περίπτωση οικονομικής αδυναμίας για την καταβολή των δικαστικών δαπανών παρέχεται το ευεργέτημα της πενίας στα θύματα ενδοοικογενειακής βίας.
Ο ανωτέρω αρχικός Νόμος συνέβαλε θετικά στην εξέλιξη της καταπολέμησης του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας και στην αποτελεσματικότερη προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών, υπό την προϋπόθεση ωστόσο, ότι η εκάστοτε γυναίκα συνειδητοποιούσε ότι, όφειλε να προβεί σε καταγγελία της βίαιης συμπεριφοράς του δράστη.
ΙΙ) ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΜΕΤΑ ΤΟΝ Ν. 3500/2006
Ν. 4531/2018 – Αυστηροποιείται ο Νόμος για την καταπολέμηση της βίας κατά των Γυναικών και Ενδοοικογενειακής Βίας”
Συζητήθηκε στις 08-03-2018 (Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας) στη Βουλή το σχέδιο Νόμου για την κύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ).
Προς τούτο δημοσιεύτηκε ο Ν. 4351/2018 στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Όπως προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση η προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας στην Σύμβαση συνοψίζεται ως εξής:
Ι) Ενισχύεται η Ποινική Νομοθεσία για την αντιμετώπιση εγκλημάτων που διαπράττονται σε βάρος των γυναικών ( Stalking (Επίμονη Παρακολούθηση), ακρωτηριασμός γεννητικών οργάνων και εγκλήματα τιμής) Στην περίπτωση α’ παρ. 3 του άρθρου 79 ΠΚ προστίθεται ότι «… Τα έθιμα και οι παραδόσεις που ακολουθεί ο δράστης, καθώς και η θρησκεία του δεν συνιστούν στοιχεία ικανά να μειώσουν την ποινή…» Τιμωρείται επίσης πλέον ρητά η επίμονη καταδίωξη παρακολούθηση του θύματος η οποία πραγματοποιείται είτε με την επιδίωξη διαρκούς επαφής μέσω τηλεπικοινωνιακού ή ηλεκτρονικού μέσου, είτε με διαρκείς επισκέψεις στο περιβάλλον του θύματος, παρά την εκπεφρασμένη αντίθετη βούληση του, προκαλώντας στο θύμα τρόμο ή ανησυχία.
ΙΙ) Καταργείται η άκρως αναχρονιστική διάταξη του άρθρου 339 παρ. 3 Π.Κ. ( μη άσκηση ποινικής δίωξης εάν μεταξύ του υπαιτίου αποπλάνησης ανηλίκου και του θύματος τελέστηκε γάμος). Η συγκεκριμένη διάταξη έχει κατακριθεί έντονα διότι δεν συνάδει με το βέλτιστο συμφέρον και την προστασία του ανηλίκου και συνεπώς προτείνεται η κατάργηση της.
ΙΙΙ) Τροποποιείται ο Ν. 3500/2006 για την Ενδοοικογενειακή Βία με στόχο την αποτελεσματικότερη εφαρμογή του.Ενδεικτικά προβλέπεται πλέον η αναστολή παραγραφής των εγκλημάτων όταν αυτά στρέφονται κατά ανηλίκων αλλά και η δυνατότητα του αρμοδίου Εισαγγελέα να επιβάλλει περιοριστικούς όρους στον θύτη για τη προστασία του θύματος. (απαγόρευση προσέγγισης, μετοίκηση κ.τ.λ.)
ΙV) Τροποποιείται ο Ν. 3811/2009 για την Ελληνική Αρχή Αποζημίωσης, με στόχο την ευχερέστερη πρόσβαση των θυμάτων στην αποζημίωση που προβλέπεται από το Νόμο.
V)Τροποποιείται ο Ν. 2168/1993 περί όπλων ώστε να μην χορηγούνται άδειεςσε όσους διώκονται ποινικά ή έχουν καταδικαστεί για αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας.
VI)Προστατεύονται, υπό προϋποθέσεις από την απέλαση, οι αλλοδαποί που είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας.
VII) Η Γενική Γραμματεία Ισότητας Φύλων ορίζεται αρχή παρακολούθησης της σύμβασης.
Παρότι είναι νωρίς, φαίνεται ότι η κύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης θα ενισχύσει αρκετά το νομοθετικό και θεσμικό πλέγμα της καταπολέμησης της βίας κατά των γυναικών και της αντιμετώπισης της ενδοοικογενειακής βίας στη χώρα μας.
III) Η ΝΕΑ ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 333 ΤΟΥ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΕΙΛΗ
Στη δεύτερη παράγραφο του άρθρου 333 ΠΚ, με το Ν. 4619/2019, προστίθεται διακεκριμένη μορφή του εγκλήματος της απειλής, με την οποία καλύπτονται πράξεις σε βάρος ανηλίκων και αδύναμων ατόμων. Ενσωματώνονται, ως σημειώνεται στην Αιτιολογική Έκθεση του ΠΚ, στον Ποινικό Κώδικα οι πράξεις προσβολής της ελευθερίας που τελούνται στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας, στο μέτρο βέβαια που τα θύματα έχουν πράγματι ανάγκη αυξημένης προστασίας, στο μέτρο, δηλαδή, που αυτά βρίσκονται σε αδύναμη θέση.
- Το άρθρο 333 του νέου ΠΚ (ΝΠΚ) εφαρμόζεται σε πράξη απειλής που έχει τελεστεί σε βάρος του:
- Συζύγου ή του Συντρόφου κατά τη διάρκεια της συμβίωσης
- Ανηλικου ή ανυπεράσπιστου προσώπου, εφόσον τα πρόσωπα αυτά βρίσκονται υπό την:
- Επιμέλεια ή
- Προστασία του δράστη βάσει νόμου, Δικαστικής απόφασης, ή πραγματικής κατάστασης, συνοικούν με αυτόν ή έχουν σχέση εργασίας ή υπηρεσίας.
Η διαφορά μεταξύ του άρθρου 7 του Ν. 3500/2006 και του άρθρου 333 παρ.2 Π.Κ. συνίσταται στο ότι η πρώτη διάταξη εφαρμόζεται σε ένα μεγάλο κύκλο προσώπων που έχουν την ιδιότητα του μέλους της οικογένειας όπως αυτό καθορίζεται στο Ν. 3500/2006 ενώ η δεύτερη εφαρμόζεται μόνο μεταξύ συζύγων και συντρόφων κατά τη διάρκεια του γάμου ή της συμβίωσης.
Σημαντικό επίσης να τονιστεί ότι και στις δύο διατάξεις η ποινική δίωξη ασκείται αυτεπαγγέλτως.
- IV) ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΟΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Α) Χρήσιμεςσυμβουλέςπροςμιαγυναίκα πουβρίσκεταισεάμεσοκίνδυνο:
Να μείνει μακριά από την κουζίνα, όπου ο δράστης μπορεί να βρει αντικείμενα αιχμηρά.
Να μείνει μακριά από το μπάνιο, την αποθήκη ή άλλον μικρό χώρο, όπου ο δράστης μπορεί να την παγιδεύσει.
Να πάει σε ένα δωμάτιο με πόρτα ή παράθυρο για να μπορέσει να διαφύγει.
Να πάει σε ένα δωμάτιο με τηλέφωνο για να καλέσει για βοήθεια και να κλειδώσει τον δράστη απ’ έξω.
Να καλέσει την αστυνομία πριν η κατάσταση επιδεινωθεί.
Β) Χρήσιμεςσυμβουλέςπροςμια γυναίκα πουέχειυποστείκακοποίηση:
Να καταγράψει με λεπτομέρεια το συμβάν αμέσως μετά την τέλεσή του και να τραβήξει φωτογραφίες από τυχόν τραυματισμούς.
Να υποβάλλει μήνυση κατά του δράστη (προφορική ή γραπτή) σε οποιοδήποτε Αστυνομικό τμήμα, να ζητήσει την καταγραφή του περιστατικού κακοποίησης στο βιβλίο Συμβάντων του ΑΤ και να πάρει αντίγραφο.
Να ζητήσει από το Αστυνομικό Τμήμα να καλέσουν τον δράστη προκειμένου να γίνουν «συστάσεις» (αν δεν θέλει να υποβάλλει μήνυση εναντίον του). Σε περίπτωση που δεν εξυπηρετηθεί από το αστυνομικό τμήμα να απευθυνθεί στον εισαγγελέα υπηρεσίας να δώσει αντίστοιχη έγγραφη εντολή στο αστυνομικό τμήμα. Η καταβολή παραβόλου από πλευράς του θύματος ΔΕΝ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ
Να ζητήσει από το αστυνομικό όργανο να την παραπέμψει στον/στην αρμόδιο/α ιατροδικαστή για να υποβληθεί σε ιατροδικαστική εξέταση.
Αφού μεταβεί στην ιατροδικαστική υπηρεσία και να υποβληθεί σε ιατρικές εξετάσεις, να ζητήσει αντίγραφο της ιατροδικαστικής εξέτασης.
Σε περίπτωση που δεν επιθυμεί να υποβάλλει μήνυση, θα πρέπει να μεταβεί το συντομότερο δυνατό σε ένα εφημερεύον νοσοκομείο, προκειμένου να εξετασθούν τα όποια τραύματά της και κατόπιν να ζητήσει ιατρική γνωμάτευση και να φυλάξει το αντίγραφο αυτό.
Σε περίπτωση συζυγικής βίας ή συντροφικής με κοινά τέκνα, και εάν δεν επιθυμεί να επιστρέψει στην συζυγική/κοινή στέγη, να επισκεφθεί άμεσα δικηγόρο προκειμένου να στείλει εξώδικη δήλωση ή να ασκήσει ασφαλιστικά μέτρα αιτούμενη την επιμέλεια των παιδιών και την μετοίκησή της.
Γ) Χρήσιμεςσυμβουλέςπροςμιαγυναίκα πουέχειυποστείβιασμό:
Να υποβάλλει μήνυση σε οποιοδήποτε αστυνομικό τμήμα ή στον/στην εισαγγελέα άσκησης Ποινικής Δίωξης.
Καθώς το έγκλημα του βιασμού διώκεται αυτεπαγγέλτως, από την στιγμή που θα ενημερωθεί η αστυνομία, θα της πάρουν την κατάθεση και θα σχηματιστεί δικογραφία ακόμα και αν η ίδια δεν επιθυμεί να δηλώσει παράσταση πολιτικής αγωγής.
Να ζητήσει από τον/την εισαγγελέα υπηρεσίας να εκδώσει εντολή στον/στην ιατροδικαστή, προκειμένου να υποβληθεί σε ιατροδικαστική εξέταση, ώστε να διαπιστωθεί ο βιασμός και να της χορηγηθεί βεβαίωση. Σημειώνεται ότι η ιατροδικαστική εξέταση θα πρέπει να πραγματοποιηθεί όσο το δυνατόν συντομότερα (εντός 72 ωρών και χωρίς να έχει προηγηθεί καθαρισμός του σώματος και αλλαγή ρούχων. Επίσης, δεν πρέπει να καθαριστεί ή να τακτοποιηθεί ή να αλλοιωθεί ο χώρος όπου τελέστηκε το συμβάν.
(Πηγή: Οδηγός Συμβουλευτικής για τη Βία/ Υπουργείο Εσωτερικών/ Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων)
