Δικαστική Απόφαση

ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ, ΤΟΝ ΓΑΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΥΜΒΙΩΣΗ

ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τη Δικαστή Ελένη Τσάπρα, Πρόεδρο Πρωτοδικών, που ορίσθηκε από τον Πρόεδρο του Τριμελούς Συμβουλίου της Διεύθυνσης του Πρωτοδικείου και τη Γραμματέα Μαρία Γιαντσίδη.

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕ δημόσια στο ακροατήριό του, την 4η Νοεμβρίου 2024, για να δικάσει την αγωγή με αριθμό κατάθεσης ././1.5.2024 με αντικείμενο τη μεταρρύθμιση απόφασης για επιμέλεια ανήλικου τέκνου:

ΤΟΥ ΕΝΑΓΟΝΤΟΣ: ., κατοίκου Νέας Σμύρνης Αττικής (οδός ., αρ.. – Α.Φ.Μ. .), που παραστάθηκε μετά του πληρεξούσιου δικηγόρου του Δημητρίου Δουλιώτη (Α.Μ. Δ.Σ.Α. 28220), ο οποίος κατέθεσε προτάσεις.

ΤΗΣ ΕΝΑΓΟΜΕΝΗΣ: ., κατοίκου Νέας Σμύρνης Αττικής (οδός ., αρ.. – Α.Φ.Μ. .), που παραστάθηκε μετά του πληρεξούσιου δικηγόρου της Αδάμ Ιορδανίδη (Α.Μ. Δ.Σ.Α. 36411), ο οποίος κατέθεσε προτάσεις.

ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ δημόσια συζήτηση της υπόθεσης οι πληρεξούσιοι δικηγόροι των διαδίκων ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους και ζήτησαν να γίνουν δεκτά όσα αναφέρονται στα πρακτικά και στις προτάσεις τους.

ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ

ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΝΟΜΟ

I. Με τον ν. 4800/2021 (ΦΕΚ Α’ 81/21-5-2021) περί “Μεταρρυθμίσεων αναφορικά με τις σχέσεις γονέων και τέκνων, άλλα ζητήματα οικογενειακού δικαίου και λοιπές επείγουσες διατάξεις” και δη με τα Κεφάλαια Α και Β αυτού αντικαθίσταται ή τροποποιείται σειρά διατάξεων του ενδέκατου Κεφαλαίου του Αστικού Κώδικα για τις σχέσεις γονέων και τέκνων και ιδίως για τα θέματα της γονικής μέριμνας των ανήλικων τέκνων (άρθρα 1510-1541 του Αστικού Κώδικα), ως ίσχυαν, ιδίως μετά τη μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου, η οποία συντελέστηκε με το ν. 1329/1983 και εναρμόνισε τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα προς το άρθρο 4 παρ. 2 του Συντάγματος για την ισότητα των φύλων και προς το άρθρο 21 παρ. 1 του Συντάγματος για την προστασία της παιδικής ηλικίας. Η ισχύς του νόμου αυτού, ως προς τα ανωτέρω Κεφάλαια, αρχίζει από τις 16-9-2021 (Κεφάλαιο Η’ άρθρο 30), ενώ, κατά τη μεταβατική διάταξη του άρθρου 18 (Κεφάλαιο Ε’), τα Κεφάλαια Β’ και Γ’ εφαρμόζονται και στις εκκρεμείς υποθέσεις, επί των οποίων δεν έχει εκδοθεί, μέχρι την έναρξη ισχύος του νόμου, αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Το Κεφάλαιο Α, υπό τον τίτλο “Σκοπός και Αντικείμενο”, ορίζει ότι “Ο παρών νόμος αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση του βέλτιστου συμφέροντος το τέκνου δια της ενεργού παρουσίας και των δύο γονέων κατά την ανατροφή του και την εκπλήρωση της ευθύνης τους έναντι αυτού. Οι διατάξεις του ερμηνεύονται και εφαρμόζονται σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις, που δεσμεύουν τη Χώρα, ιδίως με τη Διεθνή Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού, που κυρώθηκε με το ν. 2101/1992 και τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση Κωνσταντινούπολης), που κυρώθηκε με το ν. 4531/2018. Από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1510, 1511, 1512, 1513, 1514, 1518 και 1520 του ΑΚ, όπως αντικαταστάθηκαν ή τροποποιήθηκαν με τον ως άνω νόμο, συνάγεται ότι η γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου του (η οποία εμπεριέχει, ιδίως, την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευση του τέκνου, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου της διαμονής του), επιπλέον δε, τη διοίκηση της περιουσίας του και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορά στο πρόσωπο ή στην περιουσία του. Σε περίπτωση διαζυγίου, ακύρωσης του γάμου ή διακοπής της συζυγικής συμβίωσης, όταν ανατρέπονται πλέον οι συνθήκες της ζωής της οικογένειας, καταργείται ο συζυγικός οίκος, δημιουργείται χωριστή εγκατάσταση του καθενός από τους γονείς, ωστόσο, οι γονείς εξακολουθούν να ασκούν από κοινού και εξίσου τη γονική μέριμνα. Με την εν λόγω ρύθμιση, η οποία βρίσκεται σε αρμονία με τη διάταξη του άρθρου 1510 εδαφ. α’ του ΑΚ, που αναφέρεται στην έγγαμη συμβίωση, καθιερώνεται εκ του νόμου η κοινή άσκηση της γονικής μέριμνας, στην περίπτωση διαζυγίου, ακύρωσης του γάμου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, ακόμη και αν δεν υπάρχει συμφωνία των γονέων ή απόφαση του δικαστηρίου. Με τη νέα ρύθμιση του άρθρου 1513 του ΑΚ, η συνέχιση της από κοινού άσκησης της γονικής μέριμνας μπορεί να αποκλειστεί, εφόσον όμως συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 1514 παρ. 2 του ίδιου Κώδικα και όχι σε κάθε περίπτωση. Με την έννοια αυτή, η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, σύμφωνα με το νέο δίκαιο είναι υποχρεωτική, αφού ισχύει εκ του νόμου και ανεξάρτητα από το εάν τη θέλουν οι γονείς. Με τον όρο “εξακολουθούν” καταφάσκεται η αναγκαιότητα αδιατάρακτης και αδιάκοπης διαβίωσης του ανηλίκου, υπό τις συνθήκες, υπό τις οποίες ζούσε πριν από το χωρισμό των γονέων του και, ιδίως, αυτές που αφορούν στις μεθόδους και στη φιλοσοφία ανατροφής, διαπαιδαγώγησης, εκπαίδευσής του, τις επιλογές ως προς τις εξωσχολικές του δραστηριότητες, την ψυχαγωγία του και τις κοινωνικές του* συναναστροφές, αφού η διάσταση, το διαζύγιο, η διακοπή της συμβίωσης ή η ακύρωση του γάμου των γονέων του, δεν πρέπει να μεταβάλουν τον τρόπο άσκησης της γονικής μέριμνας του ανηλίκου τέκνου, η οποία πρέπει να ασκείται από κοινού και από τους δύο γονείς, καθόσον βασικός σκοπός είναι η ψυχική υγεία του ανήλικου τέκνου, η ομαλή ένταξή του στο κοινωνικό περιβάλλον και η ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Με τον όρο “εξίσου” αποδίδεται η θεμελιώδης αρχή του οικογενειακού δικαίου, η οποία εισήχθη με το ν. 1329/1983 και εναρμόνισε, στο θέμα τούτο, τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα προς τα άρθρα 4 παρ. 2 και 21 παρ. 1 του Συντάγματος, περί της ισότιμης συμβολής και των δύο γονέων στην ανατροφή και τη διαπαιδαγώγηση του τέκνου και την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Για τη λήψη της απόφασης, το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη τους έως τότε δεσμούς του τέκνου με τους γονείς και τους αδελφούς του, καθώς και τις τυχόν συμφωνίες που έκαναν οι γονείς του για την άσκηση της γονικής μέριμνας. Με βάση την ως άνω διάταξη του άρθρου 1514 του ΑΚ συνάγεται ότι, σε περίπτωση που η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας των ανήλικων τέκνων δεν είναι δυνατή, εξαιτίας διαφωνίας των γονέων, η ρύθμιση αυτής, γίνεται από το δικαστήριο, ενώ, ως περιπτώσεις διαφωνίας’ αναφέρονται, ενδεικτικά (“ιδίως”), οι περιπτώσεις που ο ένας γονέας αδιαφορεί ή δεν συμπράττει στη γονική μέριμνα ή δεν τηρεί την τυχόν υπάρχουσα συμφωνία για την άσκηση ή τον τρόπο άσκησής της, ή αν συμφωνία αυτή είναι αντίθετη προς το συμφέρον του τέκνου, ή αν η γονική μέριμνα ασκείται αντίθετα προς το συμφέρον του τέκνου. Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι αρκεί, απλώς, η διαφωνία των γονέων για να απονείμει ο δικαστής την αποκλειστική επιμέλεια στον ένα γονέα. Πιο συγκεκριμένα, αν δεν συντρέξει σπουδαίος λόγος, που εγκυμονεί κινδύνους για το παιδί (περίπτωση κακοποιητικού, ψυχικά διαταραγμένου ή παντελώς αδιάφορου γονέα) ή αν δεν συντρέξει πραγματική αδυναμία άσκησης της συνεπιμέλειας από τον ένα γονέα, λόγω της μόνιμης μετεγκατάστασης του παιδιού σε άλλη πόλη ή χώρα, δεν νοείται ανάθεση της αποκλειστικής επιμέλειας στον άλλο γονέα ή έστω κατανομή της επιμέλειας, που μόνο κατ’ επίφαση θα επέτρεπε την ουσιαστική συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή και φροντίδα του παιδιού, διότι, διαφορετικά, ο δικαστής θα υπερέβαινε τα ακραία όρια της διακριτικής του ευχέρειας και θα ερμήνευε ή και θα εφάρμοζε εσφαλμένα το άρθρο 1514 του ΑΚ. Ως κατευθυντήρια γραμμή για την άσκηση της γονικής μέριμνας, στην περίπτωση διαφωνίας των γονέων του τέκνου και της προσφυγής τους στο δικαστήριο, αλλά και πυρήνας για τον προσδιορισμό της άσκησής της είναι το “βέλτιστο συμφέρον του τέκνου”, που αποσκοπεί στην ανάπτυξη του ανηλίκου σε μια ανεξάρτητα και υπεύθυνη προσωπικότητα. Ο όρος “βέλτιστο συμφέρον” κατ’ ουσίαν αποδίδει την προϊσχύσασα έννοια του “συμφέροντος του τέκνου” και, επομένως, δεν, εισάγεται διαφοροποίηση σε σχέση με το προϊσχύσαν δίκαιο, ως προς την έννοια και το περιεχόμενο της αόριστης νομικής έννοιας του συμφέροντος του παιδιού. Ως τέτοιο (συμφέρον του παιδιού) νοείται το σωματικό, υλικό, πνευματικό, ψυχικό, ηθικό και γενικά κάθε είδους συμφέρον, που αποσκοπεί στην ανάπτυξη του ανηλίκου σε μια ανεξάρτητη και υπεύθυνη προσωπικότητα. Για την εξειδίκευση της αόριστης αυτής νομικής έννοιας παρέχονται, για πρώτη φορά, από το νομοθέτη, εκ των προτέρων, προσδιοριστικά στοιχεία, πέραν από το επιβαλλόμενο στο δικαστή καθήκον να σεβαστεί την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μην κάνει διακρίσεις, εξαιτίας του φύλου, του σεξουαλικού του προσανατολισμού, της φυλής, της γλώσσας, της θρησκείας, των πολιτικών ή όποιων άλλων πεποιθήσεων, της ιθαγένειας, της εθνικής ή της κοινωνικής προέλευσης ή της περιουσιακής – οικονομικής κατάστασής τους. Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1511 παρ. 2 του ΑΚ “η απόφαση του δικαστηρίου συνεκτιμά παραμέτρους, όπως την ικανότητα και πρόθεση καθενός εκ των γονέων να σεβαστεί τα δικαιώματα του άλλου, τη συμπεριφορά κάθε γονέα κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα και τη συμμόρφωσή του με τις νόμιμες υποχρεώσεις του, δικαστικές αποφάσεις, εισαγγελικές διατάξεις και προηγούμενες συμφωνίες που είχαν συνάψει με τον άλλο γονέα και αφορούν στο τέκνο”. Τα κριτήρια αυτά αναδεικνύονται από το νομοθέτη και ισχυροποιούνται έναντι άλλων, χωρίς, ωστόσο, να δεσμεύουν το δικαστήριο, ως προς την ιεράρχηση ή την υιοθέτησή τους, στο σύνολό τους. Το κανονιστικό νόημα της αόριστης νομικής έννοιας υπερτερεί έναντι άλλου έννομου συμφέροντος, κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας (λ.χ. του συμφέροντος των γονέων, των( απώτερων ανιόντων, τρίτων προσώπων που έρχονται σε επαφή με το παιδί). Γνώμονας για τη σχετική απόφαση του δικαστηρίου είναι μόνο το συμφέρον του ανήλικου παιδιού, όπως τούτο κρίνεται σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση χωριστά, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της κάθε υπόθεσης. Η εξατομικευμένη κρίση συνιστά και εφαρμογή της επιταγής του άρθρου 2 παρ. 1 του Συντάγματος, η οποία αποκλείει τη στερεότυπη αντιμετώπιση, ως προς την αξιολόγηση ατόμων και προσωπικών σχέσεων. Έτσι, κρίσιμα προς τούτο στοιχεία είναι, μεταξύ άλλων, η καταλληλότητα του ή των γονέων για την ανάληψη του έργου της διαπαιδαγώγησης και της περίθαλψης του ανηλίκου τέκνου, υπό καθεστώς ηρεμίας και ασφάλειας, καθώς και οι αναπτυχθέντες μέχρι τότε, με ανεπηρέαστη επιλογή, δεσμοί του διαθέτοντας ικανότητα διάκρισης τέκνου με τους γονείς του και τυχόν αδελφούς του, ενώ μεγάλης σημασίας είναι και η, κατά το δυνατό, μικρότερη διατάραξη του μέχρι τούδε τρόπου ζωής του παιδιού, έτσι ώστε να διαφυλαχθεί, κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ο ψυχικός και συναισθηματικός κόσμος του, δεδομένου ότι η διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης των γονέων, με συνεπακόλουθο και τη διάσπαση της οικογενειακής συνοχής, έχει ήδη κλονίσει την ψυχική ισορροπία και την αίσθηση ασφάλειας του τέκνου. Η μικρή ηλικία του ανήλικου τέκνου και το φύλο του δεν αποτελούν κυρίαρχο, κατά νόμο στοιχείο για τον προσδιορισμό του συμφέροντος του ανηλίκου, αναφορικά με την ανάθεση της γονικής μέριμνας ή επιμέλειας-στον ένα από τους γονείς του, γιατί η άποψη ότι η γονική μέριμνα των μικρής ηλικίας τέκνων πρέπει να ανατίθεται στη μητέρα τους, λόγω του ότι έχουν ανάγκη της μητρικής στοργής και ιδιαίτερων περιποιήσεων, εξακολουθεί να ισχύει, κατά τις νεότερες ιατρικές, παιδαγωγικές και ψυχολογικές έρευνες, μόνο για την πρώιμη νηπιακή ηλικία, για την οποία αναγνωρίζεται υπεροχή στη μητέρα, ενώ, για το μεταγενέστερο χρόνο, αναγνωρίζεται ο σοβαρός ρόλος του πατέρα στην όλη διαμόρφωσή των διαπροσωπικών σχέσεων του τέκνου. Ουσιώδους σημασίας είναι και η επισημαινόμενη στον νόμο ύπαρξη ιδιαίτερου δεσμού του τέκνου προς τον ένα από τους γονείς του και η περί αυτού ρητώς εκφραζόμενη προτίμησή του, την οποία συνεκτιμά το δικαστήριο, ύστερα και από τη στάθμιση του βαθμού ωριμότητάς του, εφόσον αυτή είναι προϊόν ελεύθερης και ανεπηρέαστης επιλογής του ανηλίκου. Πρέπει, εξάλλου, να λαμβάνεται ιδιαίτερα υπόψη ότι ο ανήλικος, που έχει ακόμη ατελή την ψυχοπνευματική ανάπτυξη και την προσωπικότητά του υπό διαμόρφωση, υπόκειται ευχερώς σε επιδράσεις και υποβολές των γονέων ή άλλων, οι οποίες, έστω και χωρίς επίγνωση γενόμενες, οδηγούν ασφαλώς στο σχηματισμό της μονομερούς διαμόρφωσης και προτίμησης προς τον ένα από τους γονείς, οπότε η προτίμησή του δεν εξυπηρετεί πάντοτε και το βέλτιστο συμφέρον του. Έτσι, υπό το κράτος της κατάστασης αυτής, το συμφέρον του ανηλίκου μπορεί να επιβάλει να συμβιώνει τόσο με τη μητέρα του όσο και με τον πατέρα του και, ακολούθως, εφόσον έτσι προκαλείται η μικρότερη δυνατή διατάραξη του τρόπου ζωής του, να ανατίθεται η άσκηση της επιμέλειας αυτού από κοινού στη μητέρα και τον πατέρα του, δηλαδή, να γίνεται χρονική (ή εναλλασσόμενη) κατανομή αυτής ανάμεσα στους δύο γονείς ενώ και η γονική μέριμνα να ανήκει από κοινού και στους δύο, οι οποίοι θα οφείλουν να φροντίζουν για την ομαλή ανάπτυξη και το καλό του τέκνου τους από κοινού. Η έλλειψη δε συνεργασίας των γονέων δεν πρέπει να συνιστά εμπόδιο επιλογής της χρονικής κατανομής της επιμέλειας. Επίσης, η τυχόν εξάρτηση της χρονικά κατανεμημένης γονικής μέριμνας ή επιμέλειας από τη διάθεση συνεργασίας των γονέων αποδυναμώνει τη συγκεκριμένη λύση, διότι αφήνει τη δυνατότητα στο γονέα, που είναι περισσότερο συναισθηματικά δεμένος με τα παιδιά, να τα επηρεάσει σε βάρος του άλλου γονέα και να επιτύχει, μέσω της άρνησής του να συνεργαστεί για μια τέτοια λύση, το μείζον, ήτοι να ασκεί αυτός αποκλειστικά τη γονική μέριμνα ή επιμέλεια των τέκνων, περιθωριοποιώντας τον άλλο γονέα. Για τον σκοπό αυτό, λαμβάνεται υπόψη η προσωπικότητα και η παιδαγωγική καταλληλότητα και υπευθυνότητα κάθε γονέα και συνεκτιμώνται οι συνθήκες κατοικίας και η οικονομική κατάσταση τούτων. Διάκριση πρέπει να γίνεται μεταξύ της χρονικής κατανομής της άσκησης της επιμέλειας μεταξύ των γονέων και της εναλλασσόμενης διαμονής (κατοικίας) του τέκνου. Η πρώτη συνιστά μορφή κατανομής της άσκησης της γονικής μέριμνας με περιοδικότητα και συνεπάγεται ότι το παιδί έχει εναλλασσόμενη κατοικία στον τόπο κατοικίας του γονέα του, ο οποίος, στο πλαίσιο αυτό, ασκεί μόνος του, κάθε φορά, τις πράξεις επιμέλειας του παιδιού για όλα τα θέματα, με εξαίρεση εκείνα που αφορούν στον, πυρήνα, κατ’ άρθρο 1519 παρ. 1 του ΑΚ. Αντιθέτως, η εναλλασσόμενη διαμονή μπορεί να διαταχθεί από το δικαστήριο αυτοτελώς, χωρίς την κατανομή της άσκησης της επιμέλειας, οπότε οι γονείς εξακολουθούν να ασκούν από κοινού την επιμέλεια του παιδιού (συνεπιμέλεια) (ΑΠ 78/2023, ΑΠ 535/2022, ΑΠ 1186/2021, ΑΠ 426/2021 ΤΝΠ Νόμος).

II. Εξάλλου, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1536 ΑΚ: «Αν από τότε που εκδόθηκε δικαστική απόφαση σχετική με τη γονική μέριμνα μεταβλήθηκαν οι συνθήκες, το δικαστήριο οφείλει, ύστερα από αίτηση ενός ή και των δύο γονέων, των πλησιέστερων συγγενών του τέκνου ή του εισαγγελέα, να προσαρμόσει την απόφασή του στις νέες συνθήκες, ανακαλώντας ή μεταρρυθμίζοντάς την, σύμφωνα με το συμφέρον του τέκνου, και ιδίως να αποδώσει στους γονείς την άσκηση της γονικής μέριμνας που τους είχε αφαιρεθεί». Εφόσον κάθε απόφαση του δικαστηρίου σχετική με τη ρύθμιση της γονικής μέριμνας πρέπει να αποβλέπει στο συμφέρον του τέκνου (ΑΚ 1511 παρ. 1), είναι αναγκαίο να υπάρχει δυνατότητα ανάκλησης ή μεταρρύθμισής της, εφόσον αυτή καθίσταται επιβεβλημένη χάριν καλύτερης εξυπηρέτησης του συμφέροντος του λόγω μεταβολής των συνθηκών, στις οποίες στηρίχθηκε το δικαστήριο κατά την έκδοση της αρχικής απόφασης. Για την εξυπηρέτηση της αναγκαιότητας αυτής εισήγαγε ο νομοθέτης τη διάταξη ΑΚ 1536, με την οποία και καθιερώνεται απόκλιση από την καταρχήν δεσμευτική ενέργεια των δικαστικών αποφάσεων (ΚΠολΔ 321). Η απόκλιση αυτή ισχύει για όλες τις δικαστικές αποφάσεις που ως αντικείμενο έχουν τη ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας. Η παρεχόμενη στο δικαστήριο δυνατότητα αποτελεί αναγνωριζόμενη από το ουσιαστικό δίκαιο αρμοδιότητα για μεταβολή της αρχικής απόφασής του. Σύμφωνα με τον σκοπό της διάταξης, η απαιτούμενη για την εφαρμογή της μεταβολή των συνθηκών περιλαμβάνει όχι μόνον τη μεταβολή των πραγματικών δεδομένων υπό τα οποία εκδόθηκε η απόφαση που ρύθμισε τη γονική μέριμνα, αλλά και, γενικότερα, την εμφάνιση περιστατικών, τα οποία οδηγούν σε διαφορετική ενδεχομένως κρίση. Τα περιστατικά αυτά είναι αδιάφορο αν συνέβησαν τώρα για πρώτη φορά, ή υπήρχαν ήδη κατά τον χρόνο της απόφασης και δεν τέθηκαν υπόψη του δικαστηρίου, ή παραβλέφθηκαν, ή έγινε κακή εκτίμηση, ενώ κατά μία ευρύτερη ερμηνεία, που υποστηρίζεται κυρίως από τους θεωρητικούς, κάθε απόφαση σχετική με τη γονική μέριμνα μπορεί να ανακληθεί ή μεταρρυθμιστεί οποτεδήποτε και, μάλιστα, ανεξάρτητα από το αν μεταβλήθηκαν ή όχι τα πραγματικά περιστατικά, εφόσον αυτό επιβάλλεται από το συμφέρον του τέκνου. Το ότι η μεταρρύθμιση της απόφασης επιβάλλεται από το συμφέρον του τέκνου σημαίνει μεταβολή της αρχικής κρίσης, η οποία θα στηρίζεται στην εμφάνιση νέων περιστατικών, στοιχείων και δεδομένων. Επομένως, η ερμηνεία αυτή είναι σύμφωνη με τον σκοπό της διάταξης, η οποία αποβλέπει πρωτίστως στην εξυπηρέτηση του συμφέροντος του τέκνου, πρέπει όμως να γίνεται με φειδώ χρήση της, γιατί ειδάλλως θα αποτελούσε η αγωγή εκ της ΑΚ 1536 υποκατάστατο του δικαιώματος έφεσης κατά απόφασης απορριπτικής προηγούμενης παρόμοιας αγωγής. Η επιγενόμενη μεταβολή των συνθηκών ή τα νέα πραγματικά περιστατικά θα σχετίζονται με το πρόσωπο του παιδιού, τα πρόσωπα των γονέων ή του τρίτου στον οποίο ανατέθηκε η γονική μέριμνα ή, τέλος, θα αναφέρονται στις γενικότερες συνθήκες του κοινωνικού περιβάλλοντος του ανηλίκου. Συνήθεις θα είναι οι περιπτώσεις μεταβολής των συνθηκών ύστερα από την έκδοση δικαστικής απόφασης που ρύθμισε τη γονική μέριμνα σύμφωνα με την ΑΚ 1514 μετά το διαζύγιο. Περιστατικά σχετιζόμενα με το πρόσωπο του τέκνου θα είναι, για παράδειγμα, η μεγαλύτερη ηλικία του ή η ιδιάζουσα κατάσταση της υγείας του, που καθιστά απαραίτητη τη μητρική περίθαλψη και φροντίδα. Περιστατικά αναγόμενα στο πρόσωπο των γονέων είναι η ενηλικίωση του ανήλικου γονέα, ο νέος γάμος του γονέα, στον οποίο ανατέθηκε μετά το διαζύγιο η γονική μέριμνα, σοβαρό πρόβλημα υγείας, ανήθικη συμπεριφορά, η οποία εκθέτει σε κίνδυνο τον ψυχικό κόσμο και την ηθική ανάπτυξη του τέκνου, αδιαφορία ή βάναυση συμπεριφορά του γονέα που ανέλαβε την επιμέλεια, εγκατάλειψη της φροντίδας και της εποπτείας του τέκνου, δημιουργία έχθρας του παιδιού προς τον άλλο γονέα με σκοπό την παρεμπόδιση της επικοινωνίας μαζί του κ.λπ. Το δικαστήριο έχει υποχρέωση, αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου και το συμφέρον του τέκνου επιβάλλει μεταρρύθμιση ή μεταβολή της απόφασης, η οποία εξαρτάται από τη φύση και την έκταση της μεταβολής των συνθηκών, να εκδώσει απόφαση μεταρρυθμιστική ή ανακλητική της πρώτης (Β. Βαθρακοκοίλη, Το νέο οικογενειακό δίκαιο, άρθ. 1536, σελ. 647 ΜονΕφΠειρ 672/2018 σε www.efeteio-peir.gr, ΕφΛαρ 212/ 2014 ΤΝΠ Νόμος).

III. Περαιτέρω, μετά τη δημοσίευση του Ν. 4800/2021 δημιουργείται το ερώτημα εάν υπάρχει δυνατότητα ανάκλησης ή μεταρρύθμισης απόφασης ανάθεσης επιμέλειας ανηλίκου ένεκα της νομοθετικής μεταβολής εκ του νόμου αυτού. Κατ’ αρχήν η νομολογία στην δίκη των ασφαλιστικών μέτρων δέχεται ότι η μεταβολή του νομοθετικού καθεστώτος που έχει άμεση ισχύ αποτελεί μεταβολή των πραγμάτων κατά την έννοια της διάταξης του άρθρου 696 παρ. 3 ΚΠολΔ, ενώ σε κάθε περίπτωση η ευρεία ερμηνεία του άρθρου 697 ΚΠολΔ που αναγνωρίζει στο δικαστήριο της κύριας δίκης να επανακρίνει την ορθότητα του ασφαλιστικού μέτρου χωρίς να είναι απαραίτητη η μεταβολή των πραγματικών δεδομένων θα έχει ως συνέπεια η ανακλητική αίτηση να γίνεται δεκτή στην περίπτωση αυτή. Στις οικογενειακές διαφορές (ειδική διαδικασία) η νομολογία γενικά περιορίζει την εφαρμογή της διάταξης αυτής στη μεταβολή των πραγματικών συνθηκών από τον χρόνο έκδοσης της υπό μεταρρύθμισης απόφασης. Ωστόσο με τη νομοθετική μεταβολή σε ζητήματα επιμέλειας από το Ν. 4800/2021, δημιουργείται εκ των πραγμάτων όχι μόνο νέο νομικό καθεστώς αλλά και, νέα πραγματική κατάσταση στις σχέσεις γονέων και τέκνων μετά τη διάσταση ή και το διαζύγιο, η οποία επιτάσσει τη συνεννόησή τους και τη διατήρηση ενεργού ρόλου και των δύο στη ζωή του ανηλίκου. Επίσης πραγματική κατάσταση δημιουργείται και σε πλείστα έτερα καθημερινά ζητήματα, εν όψει του ότι ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο επιχειρεί πλέον τις προβλεπόμενες από το άρθρο 1516 ΑΚ πράξεις κατόπιν προηγούμενης ενημέρωσης του άλλου γονέα. Εφόσον με βάση το νέο νομοθετικό καθεστώς ένας γονέας επιθυμεί στο μέλλον να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στην ενάσκηση της επιμέλειας του παιδιού του έστω και μέσω της συνεπιμέλειας ή μέσω της μεγαλύτερης συμμετοχής του στην καθημερινή ζωή του ανηλίκου, εξαρχής παραδοχή περί γενικευμένης απαγόρευσης εφαρμογής της διάταξης του άρθρου 1536 ΑΚ με μόνη την αιτιολογία ότι δεν δύναται η εφαρμογή της να αφορά νομοθετική μεταβολή παραγνωρίζει το συγκεκριμένο συμφέρον του εκάστοτε τέκνου. Συνεπώς, η νομοθετική μεταβολή δύναται να αποτελέσει βάση για την ενάσκηση αίτησης ή αγωγής εκ του άρθρου 1536 ΑΚ, ωστόσο απαιτείται η εκ νέου διερεύνηση από το δικαστήριο των αναγκών του τέκνου, της ύπαρξης ή όχι πραγματικής βούλησης του αιτούντος να αναλάβει μεγαλύτερο ρόλο στην καθημερινότητα του ανηλίκου, της δυνατότητας του αιτούντος να ανταποκριθεί και η στάθμιση των συνεπειών που δύναται να έχει για το τέκνο η τυχόν μεταβολή του καθεστώτος της επιμέλειάς του και των συνθηκών υπό τις οποίες ζει ήδη. Υπό το πρίσμα ’της επιείκειας, όπως προαναφέρθηκε, θα πρέπει να γίνει δεκτή και η εφαρμογή του άρθρου 1536 ΑΚ, που αφορά τη μεταρρύθμιση των δικαστικών αποφάσεων ως έσχατη λύση σε περιπτώσεις αδυναμίας έγκαιρης συμπλήρωσης των εκκρεμών αγωγών ή προβολής των ισχυρισμών επί του νέου νομοθετικού καθεστώτος στο πλαίσιο εκδίκασης σχετικών εφέσεων, που αφορούν παλιές αγωγές ακόμη και με μόνη την επίκληση αλλαγής του νέου καθεστώτος, υπό την προϋπόθεση επιταγής από το από το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου. Ωστόσο, η διάταξη θα πρέπει να έχει άλως εξαιρετικό χαρακτήρα και επιβάλλεται η με φειδώ ερμηνεία και εφαρμογή της εν όψει των νέων διατάξεων διότι σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται να αφεθεί πεδίο εκκίνησης νέων αντιπαραθέσεων και προστριβών των γονέων με αντικείμενο το παιδί με πρόσχημα τη νομοθετική μεταβολή ούτε πρέπει τα δικαστήρια να οδηγούνται σε ανατροπή της ήδη διαμορφωθείσας κατάστασης σε κάθε οικογένεια, εφόσον αυτή δεν απειλεί το πραγματικό συμφέρον του τέκνου (Ο. Κώστα, Ζητήματα συνεπιμέλειας με τον ν. 4800/2021 – Δικονομικά ζητήματα, Αρμ 7/2022.1076).

IV. Τέλος, αρμόδιο καθ’ ύλην δικαστήριο για να προσαρμόσει την απόφασή του στις νέες συνθήκες, είναι κατά το άρθρο 17 αρ. 2 ΚΠολΔ, όπως ισχύει μετά το ν. 4335/2015, το δικαστήριο που εξέδωσε την αρχική απόφαση, ήτοι το Μονομελές Πρωτοδικείο, που δικάζει κατά την οριζόμενη στα άρθρα 592 παρ. 3 στοιχ. β’, 593 – 602 και 610-613 ΚΠολΔ ειδική διαδικασία των οικογενειακών διαφορών (ΜΠρΘεσ 12629/2005, Αρμ 2006/240), ακόμη και αν η απόφαση της οποίας ζητείται η μεταρρύθμιση ή ανάκληση εκδόθηκε από το Εφετείο, το οποίο, κατά παραδοχή λόγου έφεσης ως βάσιμου, εξαφάνισε την πρωτόδικη απόφαση και, ακολούθως, διακρατώντας την υπόθεση, δίκασε αυτήν κατ’ ουσίαν (ΜΠρΘεσ 10975/2022 ?ΤΝΠ Νόμος, Αθ. Πουλιάδη σε Γεωργιάδη – Σταθόπουλου «Αστικός κώδικας» τόμος VIII [2003] υπό το άρθρο 1520 πλαγιάρ. 47 και 86 σελ. 245 και 253 αντίστοιχα).

Στην προκειμένη περίπτωση, με την κρινόμενη αγωγή του ο ενάγων εκθέτει ότι από τον γάμο του με την εναγομένη, απέκτησε ένα ανήλικο ακόμη τέκνο, τον ., που γεννήθηκε στις 20.8.2016. Ότι η έγγαμη συμβίωσή του με την εναγόμενη δεν εξελίχθηκε ομαλά, ώστε ήδη ο γάμος τους λύθηκε με την αναφερόμενη στο δικόγραφο αμετάκλητη απόφαση αυτού του Δικαστηρίου. Ότι, μετά την έκδοση της με αριθμό 457/2022 τελεσίδικης απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών, με την οποία ανατέθηκε οριστικά η επιμέλεια του ανηλίκου τέκνου του στην εναγομένη μητέρα του, ρυθμίστηκε το δικαίωμα επικοινωνίας του ίδιου με το τέκνο του και υποχρεώθηκε να καταβάλει στην εναγομένη για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου τους τακτική σε χρήμα μηνιαία διατροφή αυτού, μεταβλήθηκαν οι συνθήκες και επιβάλλεται η μεταρρύθμιση της απόφασης στις νέες συνθήκες από το αληθινό συμφέρον του ανηλίκου, καθόσον αφορά στην ανάθεση της επιμέλειας. Με βάση το ιστορικό αυτό, ζητεί να οριστεί ότι η επιμέλεια του ανηλίκου τέκνου τους θα ασκείται από κοινού από αμφότερους τους διάδικους γονείς τους, ρυθμιζόμενη η διαμονή του στην οικία του ίδιου και της εναγομένης εναλλασσόμενα, άλλως, να κατανεμηθεί χρονικά η άσκηση της επιμέλειας του προσώπου του ανηλίκου, όπως ειδικότερα εκθέτει στο δικόγραφο. Τέλος, ζητεί να απειληθεί κατά της εναγομένης προσωπική κράτηση διάρκειας ενός μήνα και χρηματική ποινή ύψους 500,00 ευρώ για κάθε παραβίαση του διατακτικού της απόφασης, να κηρυχθεί προσωρινά εκτελεστή η απόφαση που θα εκδοθεί, ως και να καταδικασθεί η εναγομένη στα δικαστικά του έξοδα. Με το περιεχόμενο αυτό η υπό κρίση αγωγή παραδεκτά φέρεται προς συζήτηση ενώπιον του παρόντος αρμόδιου καθ’ ύλην (άρθρα 591 παρ.1, 17 αριθμ. 2 ΚΠολΔ, σύμφωνα και με όσα εκτέθηκαν στην υπό στοιχείο (IV) νομική σκέψη, καθώς από την παραδεκτή στο σημείο αυτό επισκόπηση της υπό μεταρρύθμιση απόφασης, το Μονομελές Εφετείο Αθηνών, που εξέδωσε την απόφαση – αυτή, κατά παραδοχή λόγου έφεσης ως βάσιμου, εξαφάνισε την πρωτόδικη απόφαση και, ακολούθως, διακρατώντας την υπόθεση, δίκασε αυτήν κατ’ ουσίαν), και κατά τόπον (άρθρο 22 ΚΠολΔ) Δικαστηρίου, που δικάζει κατά την ειδική διαδικασία των διαφορών από την οικογένεια, τον γάμο και την ελεύθερη συμβίωση (άρθρο 592 παρ.1 και 3 περ. β, 593 έως 602, 610 έως 613 ΚΠολΔ). Σημειώνεται ότι για το παραδεκτό της συζήτησής της έχει τηρηθεί, ως απαιτείται, η προβλεπόμενη από τη διάταξη του άρθρου 3 παρ. 2 ν.4640/2019 έγγραφη ενημέρωση για τη δυνατότητα επίλυσης της διαφοράς με διαμεσολάβηση (βλ. το από 6.4.2024 σχετικό έγγραφο) και έχει υπαχθεί κατ’ άρθρο 6 παρ.1 ν.4640/2019 σε υποχρεωτική αρχική συνεδρία διαμεσολάβησης (βλ. το από 23.10.2024 πρακτικό περάτωσης αρχικής υποχρεωτικής συνεδρίας). Περαιτέρω η αγωγή είναι, σύμφωνα και με όσα αναφέρθηκαν στις άνω νομικές σκέψεις της παρούσας, ορισμένη και νόμιμη, δεδομένου ότι ο ενάγων επικαλείται τη νομοθετική μεταβολή των διατάξεων περί γονικής μέριμνας με το Ν. 4800/2021 και την πάροδο αρκετών ετών από την έκδοσή της, που συνιστούν ουσιώδη μεταβολή των συνθηκών κατά την έννοια του άρθρου 1536 του ΑΚ, σύμφωνα με τις ανωτέρω, υπό στοιχεία (II) και (III) νομικές σκέψεις, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 1510, 1511, 1512, 1513, 1514, 1518, 1536 ΑΚ, 176, 189 παρ. 1 και 191 παρ. 2, 219, 950 παρ.1 και 907, 908 ΚΠολΔ. Ωστόσο, το αίτημα για κήρυξη της απόφασης προσωρινά εκτελεστής είναι μη νόμιμο ως προς το αίτημα ανάθεσης της από κοινού άσκησης της επιμέλειας του ανηλίκου, διότι προσωρινά εκτελεστές κηρύσσονται μόνο οι καταψηφιστικές αποφάσεις κι όχι οι διαπλαστικές (ΕφΑΘ 628/2003 ΤΝΠ Νόμος). Το ίδιο ως άνω παρεπόμενο αίτημα έχει πεδίο εφαρμογής μόνο ως προς την προβλεπόμενη από τις διατάξεις των άρθρων 613 και 950 παρ. 1 ΚΠολΔ διάταξη περί απόδοσης ή παράδοσης τέκνου, η οποία έχει καταψηφιστικό χαρακτήρα και περιλαμβάνεται πλέον αυτεπαγγέλτως σε κάθε απόφαση, με την οποία ανατίθεται η άσκηση της επιμέλειας του προσώπου ανηλίκου τέκνου στον έναν γονέα (ως προς τον καταψηφιστικό χαρακτήρα της σχετικής διάταξης βλ. Πλεύρη, σχόλιο σε ΜονΠρωτΘεσ 5400/2022 Αρμ 5.2022). Επομένως, πρέπει η αγωγή να ερευνηθεί περαιτέρω ως προς την ουσιαστική βασιμότητά της, δεδομένου ότι δεν ευοδώθηκε η κατ’ άρθρο 611 ΚΠολΔ απόπειρα του Δικαστηρίου για τη συμβιβαστική επίλυση της διαφοράς.

Από την ένορκη κατάθεση του μάρτυρα της εναγομένης και από τη χωρίς όρκο εξέταση του ενάγοντας, ως διαδίκου, κατ’ άρθρο 415 επ. ΚΠλΔ, που περιλαμβάνονται αμφότερες στα απομαγνητοφωνημένα πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης του Δικαστηρίου αυτού, από τις με αριθμούς ., . και ./18.10.2024 ένορκες βεβαιώσεις των μαρτύρων ., . και ., αντίστοιχα, ενώπιον της συμβολαιογράφου Καλλιθέας Αττικής ., τις οποίες προσκομίζει ο ενάγων ύστερα από τη νόμιμη κλήτευση της εναγομένης δύο εργάσιμες μέρες πριν τη λήψη τους, σύμφωνα με τη με αριθμό .Β/14.10.2024 έκθεση επίδοσης της δικαστικής επιμελήτριας στο Εφετείο Αθηνών, ., και από όλα τα έγγραφα, που οι διάδικοι επικαλούνται και προσκομίζουν νόμιμα με τις προτάσεις τους κατά τη συζήτηση στο ακροατήριο, μερικά από τα οποία μνημονεύονται παρακάτω, χωρίς να παραλείπεται κάποιο κατά την ουσιαστική εκτίμηση της διαφοράς, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και οι προσκομιζόμενες με επίκληση εκ μέρους αμφοτέρων των διαδίκων φωτογραφίες, το περιεχόμενο των οποίων δεν αμφισβητείται από τον αντίδικό τους, αντίστοιχα (άρθρα 444 παρ.1 γ\ 448 παρ.2 και 457 παρ. 4 ΚΠολΔ), αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Οι διάδικοι τέλεσαν νόμιμο γάμο κατά τον πολιτικό τύπο στις 2.1.2016, ο οποίος στις 6.3.2016 ιερολογήθηκε σύμφωνα με το Ορθόδοξο Χριστιανικό Δόγμα, από τον οποίο απέκτησαν ένα τέκνο, τον ., που γεννήθηκε στις 20.8.2016. Ωστόσο, η έγγαμη συμβίωσή τους δεν εξελίχθηκε ομαλά και διασπάστηκε οριστικά τον Αύγουστο του έτους 2017, με την αποχώρηση της εναγόμενης μαζί με το ανήλικο τέκνο τους από την οικογενειακή στέγη, που βρισκόταν επί της οδού ., αρ. . στη Νέα Σμύρνη Αττικής, στην οποία εξακολούθησε να διαμένει ο ενάγων. Εξάλλου, δυνάμει της με αριθμό 16628/2020 ήδη αμετάκλητης απόφασης αυτού του Δικαστηρίου (ειδική διαδικασία), απαγγέλθηκε η λύση του γάμου των διαδίκων. Ακολούθως, κατόπιν άσκησης αντίθετων αιτήσεων των διαδίκων εκδόθηκε η με αριθμό 5039/2028 απόφαση του παρόντος Δικαστηρίου (διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων), με την οποία προσωρινά ανατέθηκε η άσκηση της επιμέλειας του προσώπου του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων αποκλειστικά στην εναγομένη, ρυθμίστηκε το δικαίωμα επικοινωνίας του τελευταίου με το τέκνο του και υποχρεώθηκε αυτός να καταβάλλει στην εναγομένη τακτική σε χρήμα μηνιαία διατροφή για λογαριασμό του τέκνου του. Στη συνέχεια, επί άσκησης αντίθετων αγωγών των διαδίκων ενώπιον αυτού του Δικαστηρίου εκδόθηκε η με αριθμό 16045/2020 απόφαση (ειδική διαδικασία), με την οποία ανατέθηκε η άσκηση της επιμέλειας του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων αποκλειστικά στην εναγόμενη, με συμφωνία προς τούτο του ενάγοντας, ρυθμίστηκε το δικαίωμα επικοινωνίας του με το τέκνο του, ενώ υποχρεώθηκε αυτός να καταβάλλει στην εναγόμενη τακτική σε χρήμα μηνιαία διατροφή για λογαριασμό του τέκνου του. Περαιτέρω, κατόπιν σχετικής αίτησης του ενάγοντας εκδόθηκε η με αριθμό 6169/2021 απόφαση αυτού του Δικαστηρίου (διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων), με την οποία ρυθμίστηκε εκ νέου προσωρινά το δικαίωμα επικοινωνίας του ενάγοντας με το τέκνο του, διότι, σύμφωνα με το σκεπτικό της, η εναγομένη παρεμπόδιζε την ορισθείσα με την άνω με αριθμό 16045/2020 οριστική απόφαση διευρυμένη επικοινωνία του ενάγοντας με τον ανήλικο υιό της, εφαρμόζοντας το διατακτικό της άνω με αριθμό 5039/2018 απόφασης ασφαλιστικών μέτρων, με την οποία είχε οριστεί προσωρινά πιο περιορισμένη επικοινωνία. Εξάλλου, κατόπιν σχετικής αίτησης της εναγομένης είχε εκδοθεί η με αριθμό 2779/2021 απόφαση αυτού του Δικαστηρίου, με την οποία ανεστάλη η διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης της παραπάνω με αριθμό 16045/2020 απόφασης, σχετικά με τη διάταξή της για την επικοινωνία του ενάγοντας με το τέκνο του, διότι, κατά το σκεπτικό της, δεν περιλαμβανόταν σε αυτή ειδική διάταξη για υποχρέωση παράδοσης ή απόδοσης του τέκνου στον ενάγοντα, ώστε δεν μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο αναγκαστικής εκτέλεσης. Ακολούθως, κατόπιν άσκησης αντίθετων εφέσεων των διαδίκων, εκδόθηκε η ήδη τελεσίδικη με αριθμό 457/2022 απόφαση αυτού του Δικαστηρίου (ειδική διαδικασία), που συζητήθηκε στις 27.5.2021, ήτοι πριν την έναρξη ισχύος του ν. 4800/2021 (16-9-2021), με την οποία εξαφανίστηκε η άνω με αριθμό 16045/2020 οριστική απόφαση, έγιναν δεκτές εν μέρει αμφότερες οι αντίθετες αγωγές των διαδίκων, ανατέθηκε οριστικά η άσκηση της επιμέλειας του ανηλίκου υιού των διαδίκων στην εναγομένη (ως προς το κεφάλαιο αυτό της πρωτόδικης απόφασης δεν είχε προβληθεί λόγος έφεσης), ρυθμίστηκε το δικαίωμα επικοινωνίας του ενάγοντος με το τέκνο του και υποχρεώθηκε αυτός στην καταβολή του ποσού των 200,00 ευρώ ως συνεισφορά του στην τακτική σε χρήμα μηνιαία διατροφή του τελευταίου. Ειδικότερα, ως προς τη διάταξη της επικοινωνίας του ενάγοντος με τον ανήλικο ., τούτη ρυθμίστηκε ως εξής: α) κάθε δεύτερο και τέταρτο Παρασκευοσαββατοκύριακο κάθε μήνα, από ώρα 19:00 της Παρασκευής μέχρι ώρα 20:00 της Κυριακής, β) κάθε Δευτέρα εκάστου μηνός από ώρα 16:00 έως ώρα 20:00, γ) κάθε πρώτη και τρίτη Παρασκευή εκάστου μηνός από ώρα 16:00 έως ώρα 20:00, δ) κάθε μονό έτος από ώρα 17.30 της 223ης Δεκεμβρίου μέχρι ώρα 21:00 της 30ης Δεκεμβρίου και κάθε ζυγό έτος από ώρα 17.30 της 31ης Δεκεμβρίου μέχρι ώρα 21:00 της 6ης Ιανουάριου, ε) κάθε μονό έτος, από ώρα 17.30 της Μεγάλης Τρίτης μέχρι ώρα 21.00 της Δευτέρας της Διακαινησίμου και κάθε ζυγό έτος από ώρα 17.30 της Δευτέρας της Διακαινησίμου μέχρι ώρα 21:00 της Κυριακής του Θωμά, στ) κάθε ζυγό έτος από ώρα 10.00 της 1ης Αυγούστου έως ώρα 21:00 της 20ης Αυγούστου και κάθε μονό έτος από ώρα 10:00 της 10ης Ιουλίου έως ώρα 21:00 της 30ης Ιουλίου. Ωστόσο, μετά τη δημοσίευση της ανωτέρω υπ’ αριθμόν 457/2022 απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών, έχουν μεταβληθεί οι συνθήκες διαβίωσης του τέκνου και το αληθινό συμφέρον του επιβάλλει διαφορετική ρύθμιση του δικαιώματος της επιμέλειας αυτού. Ειδικότερα, η μητέρα των ανηλίκων είναι φαρμακοποιός και διατηρεί φαρμακείο στη Νέα Σμύρνη Αττικής, ενώ ο πατέρας εργάζεται ως ιδιωτικός υπάλληλος στην εταιρεία με την επωνυμία «… ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Α.Ε.» και με τηλεργασία περίπου δύο φορές την εβδομάδα. Ο ενάγων διαμένει, ως προεκτέθηκε, στην άλλοτε οικογενειακή στέγη, που βρίσκεται στη Νέα Σμύρνη Αττικής και σε πολύ κοντινή απόσταση με την οικία της εναγομένης, ενώ διαθέτει και υποστηρικτικό περιβάλλον, που τον συνεπικουρεί στη φροντίδα του τέκνου του, αφού σε όμορη οικία διαμένει η μητέρα του. Εξάλλου, από την έκδοση της πρωτόδικης απόφασης, η οποία έκρινε κατ’ ουσίαν το ζήτημα της επιμέλειας του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων έχουν παρέλθει περίπου τέσσερα έτη, εντός των οποίων το τελευταίο έχει αναπτύξει ιδιαίτερους ψυχικούς και συναισθηματικούς δεσμούς με τον πατέρα του, καθώς πλέον λόγω της μεγαλύτερης ηλικίας του αντιλαμβάνεται καλύτερα τη σπουδαιότητα του ρόλου του και τα αισθήματα στοργής και αγάπης, με τα οποία το περιβάλλει. Άλλωστε, ο ενάγων τρέφει δυνατά αισθήματα αγάπης και αφοσίωσης προς το ανήλικο τέκνο του, εκδηλώνει δε το ενδιαφέρον, τη σοβαρή πρόθεση και την ψυχική διάθεση για να ασχοληθεί με την ανατροφή του. Ομοίως και ο ανήλικος . διατηρεί ισχυρό συναισθηματικό δεσμό με τον πατέρα του, ο οποίος, παρά τη διακοπή της έγγαμης συμβίωσής του με την εναγομένη και την επακόλουθη, μετά την έκδοση των άνω αναφερόμενων αποφάσεων, μη συγκατοίκησή του μαζί του τον περιβάλλει με αγάπη και στοργή, ενδιαφέρεται για την ανατροφή, την ψυχοσωματική του υγεία και την ανάπτυξή του και είναι σε θέση να του εξασφαλίσει, εξίσου με την εναγομένη – μητέρα του, ένα ήρεμο και ομαλό ατομικό και οικογενειακό περιβάλλον. Σημειωτέον ότι ο ισχυρισμός της εναγομένης περί χειραγώγησης του τέκνου της από τον ενάγοντα δεν αποδείχθηκε από κάποιο αποδεικτικό μέσο, ουδόλως δε αποδείχθηκε ότι συντρέχουν πραγματικά περιστατικά, που μπορούν να οδηγήσουν στον αποκλεισμό του πατέρα από την άσκηση της επιμέλειας του τέκνου του. Αντιθέτως, ο ανήλικος έχει δημιουργήσει, ήδη πριν τη διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης των γονέων του, έναν δυνατό ψυχικό δεσμό και έχουν αναπτυχθεί αμοιβαία μεταξύ τους αισθήματα στοργής και αγάπης, τα οποία ουδόλως έχουν ατονήσει, καθώς ο ενάγων – πατέρας, το χρονικό διάστημά από τη διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης των διαδίκων, μέχρι σήμερα, έχει συστηματική, επαφή και επικοινωνία με το τέκνο του, κατά την ορισθείσα με τις παραπάνω δικαστικές αποφάσεις επικοινωνία μαζί του, αφιερώνοντας, συνειδητά, αρκετό χρόνο σε αυτό και αποσκοπώντας στην οικοδόμηση και διατήρηση μιας στενής συναισθηματικής σχέσης μεταξύ τους. Μάλιστα φρόντισε, ώστε η οικία του να διαθέτει ειδικά διαμορφωμένο δωμάτιο για τον ανήλικο και προχώρησε στον πλήρη εξοπλισμό του, ώστε το τέκνο του, κατά τις επισκέψεις και διανυκτερεύσεις στην οικία του να έχει τον προσωπικό του χώρο και ένα οικείο γι’ αυτό περιβάλλον, ενώ φρόντισε, ως προεκτέθηκε, ώστε να παρέχει τηλεργασία δύο φορές την εβδομάδα, προκειμένου να διαθέτει περισσότερο χρόνο για το τέκνο του. Επίσης, καταβάλλει ανελλιπώς τη συμφωνηθείσα διατροφή για λογαριασμό του τελευταίου. Επομένως και ο ενάγων πατέρας ενεργεί προς το συμφέρον του ανηλίκου υιού του, επιδεικνύοντας αμέριστο ενδιαφέρον γι’ αυτόν. Εξάλλου, οι σχέσεις των αντιδίκων, παραμένουν μεν τεταμένες, ωστόσο κρίνεται ότι δεν είναι πλήρως αποδομημένες, ήτοι δεν είναι τέτοιας φύσης που να καθιστούν απαγορευτική την από κοινού άσκηση της επιμέλειας του ανηλίκου τέκνου τους, ενώ αντίθετα η άσκηση της επιμέλειας αυτού από κοινού από αμφότερους τους διαδίκους υποδεικνύεται και από την ανάγκη να ενταθεί ο έλεγχος, ως προς την επίβλεψη και τη φροντίδα του τέκνου τους (βλ. Κουνουγέρη – Μανωλεδάκη ό.π. σελ.290-291). Επομένως, με βάση τα ανωτέρω δεν συντρέχουν στη συγκεκριμένη περίπτωση προϋποθέσεις διατήρησης της, ορισθείσας με την άνω υπό μεταρρύθμιση απόφαση, ανάθεσης της αποκλειστικής επιμέλειας του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων αποκλειστικά στην εναγομένη, μητέρα του, κατά παρέκκλιση της από κοινού άσκησης της γονικής μέριμνας από αμφότερους τους διαδίκους. Αντίθετα, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, και με γνώμονα το βέλτιστο συμφέρον του ανηλίκου, που εξυπηρετείται από την ουσιαστική συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή και στη φροντίδα του και από την αποτροπή αποξένωσής του από καθέναν από αυτούς, η άσκηση της επιμέλειάς του πρέπει να ασκείται από κοινού από τους διάδικους γονείς του, δεδομένου και ότι από την έκδοση της άνω με αριθμό 457/2022 απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών, μεταβλήθηκαν ουσιωδώς οι συνθήκες υπό τις οποίες αυτή εκδόθηκε, ενόψει και της νομοθετικής μεταβολής στα ζητήματα επιμέλειας από τον Ν. 4800/2021, ώστε δημιουργήθηκε εκ των πραγμάτων όχι μόνο νέο νομικό καθεστώς, αλλά και νέα πραγματική κατάσταση στις σχέσεις γονέων και τέκνου, ως αυτή περιγράφηκε ανωτέρω, η οποία επιτάσσει τη συνεννόησή τους και τη διατήρηση ενεργού ρόλου και των δύο στη ζωή του ανηλίκου. Εξάλλου, με βάση τις παραπάνω παραδοχές του Δικαστηρίου, και ειδικότερα ότι αμφότεροι οι διάδικοι τρέφουν δυνατά συναισθήματα αγάπης και αφοσίωσης προς το ανήλικο τέκνο τους, του οποίου ασκούν τη γονική μέριμνα, έχοντας πλήρη συνείδηση του γονεϊκού τους ρόλου, δεδομένου ότι ασκούν-‘προσηκόντως και ικανοποιητικά τα καθήκοντα, που τους επιβάλλονται και απορρέουν από την ιδιότητά τους αυτή, ανταποκρινόμενοι με στοργή και προθυμία στις υλικές και συναισθηματικές ανάγκες του τέκνου τους, ενώ και οι ίδιοι με τον βαθμό υπευθυνότητας που διαθέτουν και καθόσον επιθυμούν να ασχοληθούν συστηματικά με το τέκνο τους, παρέχουν τα εχέγγυα για τη σωστή ανατροφή και διαπαιδαγώγησή του, κρίνεται ότι το βέλτιστο συμφέρον του τελευταίου, που πρέπει να προάγεται από την ουσιαστική συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή και στη φροντίδα του, υποδεικνύει την ανάγκη, ώστε ως τόπος διαμονής του να προσδιοριστεί εναλλάξ η κατοικία των γονέων του. Συγκεκριμένα, ο ανήλικος ., θα διαμένει: α) Εναλλάξ ανά εβδομάδα στην κατοικία έκαστου γονέα στη Νέα Σμύρνη Αττικής, ήτοι από ώρα 20:00 της Κυριακής έκαστης εβδομάδας έως ώρα 20:00 της Κυριακής της επόμενης εβδομάδας, ενώ ο κάθε γονέας με τον οποίο θα διαμένει το τέκνο του την εβδομάδα που του αναλογεί θα συνοδεύει αυτό σε όλες τις εξωσχολικές του δραστηριότητες, ιατρικές επισκέψεις κ.λπ. β) Επιπλέον, έκαστος γονέας κατά την εβδομάδα που αυτό δεν θα διαμένει θα έχει δικαίωμα επικοινωνίας μαζί του τηλεφωνικά ή μέσω βιντεοκλήσης (skype, viber κ.λπ.), για διάστημα 30΄ μεταξύ των ωρών 19:00 και 21:00, σύμφωνα με το πρόγραμμα και τη ρουτίνα του ανηλίκου, κατόπιν συνεννόησης των γονέων, γ) Κατά το διάστημα των διακοπών των Χριστουγέννων και του Πάσχα, η επικοινωνία εκάστου γονέα θα γίνεται ως εξής: 1) Κατά τις εορτές των Χριστουγέννων, τα ζυγά έτη από την 24η Δεκεμβρίου και ώρα 11:00 π.μ. έως την 30η Δεκεμβρίου και ώρα 20:00 και κατά τα μονά έτη από την 30η Δεκεμβρίου και ώρα 11:00 π.μ. έως την 6η Ιανουάριου και ώρα 20:00 θα διαμένει στην οικία του πατέρα και το αντίστροφο στην οικία της μητέρας του και 2) Κατά τις εορτές του Πάσχα, τα μονά έτη από τη Μ. Δευτέρα και ώρα 11:00 π.μ. έως την Κυριακή του Πάσχα και ώρα 20:00 και τα ζυγά έτη από τη Δευτέρα του Πάσχα και ώρα 11:00 π.μ. έως την Κυριακή του Θωμά και ώρα 20:00 θα διαμένει με τον πατέρα και το αντίστροφο με τη μητέρα του. Τέλος, κατά το διάστημα των θερινών διακοπών, κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, κατά τα ζυγά έτη από τις 10:00 π.μ. της 1ης Ιουλίου έως τις 20:00 της 15ης Ιουλίου και από τις 10:00 π.μ. της 1ης Αυγούστου έως τις 20:00 της 16ης Αυγούστου και για τα μονά έτη από τις 10:00 π.μ. της 16ης Ιουλίου έως τις 20:00 της 31ης Ιουλίου και από τις 10:00 π.μ. της 16ης Αυγούστου έως τις 20:00 της 31ης Αυγούστου θα διαμένει με τον πατέρα και το αντίστροφο με τη μητέρα του. Τέλος, έκαστος γονέας κατά τα άνω χρονικά διαστήματα των εορτών του Πάσχα, των Χριστουγέννων και των θερινών διακοπών, που τα τέκνα του δεν θα διαμένουν με αυτόν θα έχει δικαίωμα ελεύθερης επικοινωνίας μαζί τους τηλεφωνικά ή μέσω βιντεοκλήσης (skype, viber κ.λπ.), κατόπιν συνεννόησης των γονέων. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις ο ενάγων θα παραλαμβάνει το ανήλικο τέκνο του κατά τα προαναφερόμενα εναρκτήρια χρονικά σημεία από την κατοικία της μητέρας του, όπου και θα το επιστρέφει κατά τα οριζόμενα ανωτέρω καταληκτικά χρονικά σημεία. Στον σχηματισμό της εν λόγω δικανικής πεποίθησης συντέλεσε η επικοινωνία της συγκροτήσασας το παρόν Δικαστήριο Δικαστή με το ανήλικο τέκνο των διαδίκων, κατ’ άρθρο 612 ΚΠολΔ, εφόσον, ενόψει της ηλικίας και της ψυχοπνευματικής του ωριμότητας, κρίνεται ότι έχει τουλάχιστον στοιχειώδη ικανότητα διάκρισης με ανάλογη αντίληψη περί του πραγματικού του συμφέροντος, όπως το καθορίζουν οι σημερινές βιοτικές, συναισθηματικές και ψυχολογικές ανάγκες του. Αυτή η εναλλασόμενη κατοικία του τελευταίου, εξασφαλίζει την ισότιμη συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή του και ενισχύει τους δεσμούς του με αμφότερους τους γονείς του, περιορίζοντας έτσι τις αναπόφευκτα δυσμενείς επιπτώσεις, που προκαλεί το διαζύγιο στην ψυχολογία και την εν γένει προσωπικότητα αυτού. Εξάλλου, με τους κοντινούς, ως προεκτέθηκε, τόπους διαμονής των γονέων (Νέα Σμύρνη Αττικής) επιτυγχάνεται η εύκολη και ασφαλής πρόσβαση του παιδιού και στις δύο χωριστές κατοικίες. Άλλωστε, με την παραλλήλως προσδοκώμενη επίδειξη εκ μέρους των διαδίκων της αυξημένης υπευθυνότητας και ευαισθητοποίησης, αναμένεται ’ ότι θα επικρατήσει το απαραίτητο κλίμα ηρεμίας, σταθερότητας και ασφάλειας στις σχέσεις μεταξύ των διαδίκων, που είναι αναγκαίο για την ομαλή και απρόσκοπτη εξέλιξη της προσωπικότητας του ανηλίκου τέκνου τους, καθόσον επιβάλλεται η μεταξύ τους συνεργασία, ώστε αυτό να μη γίνεται δέκτης αντιφατικών και διαφορετικών μηνυμάτων και υποδείξεων από τους γονείς του. Διευκρινίζεται, τέλος, ότι η επιμέλεια στο σύνολό της θα ανήκει, ως προεκτέθηκε, από κοινού σε αμφότερους τους γονείς καθ’ όλο το χρονικό διάστημα, ανεξάρτητα από τον εκάστοτε τόπο κατοικίας του ανηλίκου, δεδομένου ότι δεν λαμβάνει χώρα εν προκειμένω χρονική κατανομή της άσκησης της επιμέλειας αυτού, αλλά αυτή ανατίθεται σε αμφότερους από κοινού και προσδιορίζεται ο τόπος κατοικίας του εναλλάξ στις κατοικίες των γονέων του. Συνακόλουθα, πρέπει η αγωγή να γίνει δεκτή ως και κατ’ ουσίαν βάσιμη, να μεταρρυθμιστεί η με αριθμό 457/2022 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών και να ανατεθεί η άσκηση της επιμέλειας του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων από κοινού στους γονείς του με εναλλασσόμενη διαμονή αυτού στις κατοικίες των τελευταίων, όπως περιγράφηκε ανωτέρω και θα οριστεί και στο διατακτικό. Περαιτέρω, πρέπει να υποχρεωθούν, αυτεπαγγέλτως, οι διάδικοι να αποδώσουν το ανωτέρω τέκνο τους στον αντιδικό τους κατά τον χρόνο έναρξης της διαμονής του με αυτόν, απειλουμένης αυτεπαγγέλτως σε βάρος τους χρηματική ποινή, ποσού τριακοσίων (300,00€) ευρώ και προσωπική κράτηση, διάρκειας δέκα (10) ημερών, για κάθε παράβαση, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 613 και 950 παρ. 2 του ΚΠολΔ. Η παρούσα απόφαση πρέπει να κηρυχθεί προσωρινά εκτελεστή ως προς την άνω διάταξή της, κατ’ άρθρα 907, 908 ΚΠολΔ. Τέλος, τα δικαστικά έξοδα του ενάγοντας πρέπει να επιβληθούν σε βάρος της εναγομένης, λόγω της ήττας της (άρθρο 176 ΚΠολΔ), κατά τα οριζόμενα στο διατακτικό.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

ΔΙΚΑΖΕΙ αντιμωλία των διαδίκων.

ΔΕΧΕΤΑΙ την αγωγή.

ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΖΕΙ τη με αριθμό 457/2022 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών ως προς τη διάταξή της για την επιμέλεια του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων ., που γεννήθηκε στις 20.8.2016.

ΑΝΑΘΕΤΕΙ την άσκηση της επιμέλειας του προσώπου των ανηλίκου τέκνου των διαδίκων ., από κοινού στους γονείς του με το σύστημα της εναλλασσόμενης διαμονής του με αυτούς στις κατοικίες τους, η οποία ορίζεται ως εξής: Ο ανήλικος θα διαμένει: α) Εναλλάξ ανά εβδομάδα στην κατοικία έκαστου γονέα στη Νέα Σμύρνη Αττικής, ήτοι από ώρα 20:00 της Κυριακής έκαστης εβδομάδας έως ώρα 20:00 της Κυριακής της επόμενης εβδομάδας, ενώ ο κάθε γονέας με τον οποίο θα διαμένει το τέκνο του την εβδομάδα που του αναλογεί θα συνοδεύει αυτό σε όλες τις εξωσχολικές του δραστηριότητες, ιατρικές επισκέψεις κ.λπ. β) Επιπλέον, έκαστος γονέας κατά την εβδομάδα που αυτό δεν θα διαμένει θα έχει δικαίωμα επικοινωνίας μαζί του τηλεφωνικά ή μέσω βιντεοκλήσης (skype, viber κ.λπ.), για διάστημα 30′ μεταξύ των ωρών 19:00 και 21:00, σύμφωνα με το πρόγραμμα και τη ρουτίνα του ανηλίκου, κατόπιν συνεννόησης των γονέων, γ) Κατά το διάστημα των διακοπών των Χριστουγέννων και του Πάσχα, η επικοινωνία εκάστου γονέα θα γίνεται ως εξής: 1) Κατά τις εορτές των Χριστουγέννων, τα ζυγά έτη από την 24η Δεκεμβρίου και ώρα 11:00 π.μ. έως την 30η Δεκεμβρίου και ώρα 20:00 και κατά τα μονά έτη από την 30η Δεκεμβρίου και ώρα 11:00 π.μ. έως την 6η Ιανουάριου και ώρα 20:00 θα διαμένει στην οικία του πατέρα και το αντίστροφο στην οικία της μητέρας του και 2) Κατά τις εορτές του Πάσχα, τα μονά έτη από τη Μ. Δευτέρα και ώρα 11:00 π.μ. έως την Κυριακή του Πάσχα και ώρα 20:00 και τα ζυγά έτη από τη Δευτέρα του Πάσχα και ώρα 11:00 π.μ. έως την Κυριακή του Θωμά και ώρα 20:00 θα διαμένει με τον πατέρα και το αντίστροφο με τη μητέρα του. Τέλος, κατά το διάστημα των θερινών διακοπών, κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, κατά τα ζυγά έτη από τις 10:00 π.μ. της 1ης Ιουλίου έως τις 20:00 της 15ης Ιουλίου και από τις 10:00 π.μ. της 1ης Αυγούστου έως τις 20:00 της 16ης Αυγούστου και για τα μονά έτη από τις 10:00 π.μ. της 16ης Ιουλίου έως τις 20:00 της 31ης Ιουλίου και από τις 10:00 π.μ. της 16ης Αυγούστου έως τις 20:00 της 31ης Αυγούστου θα διαμένει με τον πατέρα και το αντίστροφο με τη μητέρα του. Τέλος, έκαστος γονέας κατά τα άνω χρονικά διαστήματα των εορτών του Πάσχα, των Χριστουγέννων και των θερινών διακοπών, που τα τέκνα του δεν θα διαμένουν με αυτόν θα έχει δικαίωμα ελεύθερης επικοινωνίας μαζί τους τηλεφωνικά ή μέσω βιντεοκλήσης (skype, viber κ.λπ.), κατόπιν συνεννόησης των γονέων. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις ο ενάγων θα παραλαμβάνει το ανήλικο τέκνο του κατά τα προαναφερόμενα εναρκτήρια χρονικά σημεία από την κατοικία της μητέρας του, όπου και θα το επιστρέφει κατά τα οριζόμενα ανωτέρω καταληκτικά χρονικά σημεία.

ΥΠΟΧΡΕΩΝΕΙ τον κάθε διάδικο να αποδώσει το ανωτέρω τέκνο του στον αντίδικό του κατά τον χρόνο έναρξης της διαμονής του με αυτόν.

ΑΠΕΙΛΕΙ σε βάρος των διαδίκων προσωπική κράτηση δέκα ημερών και χρηματική ποινή τριακοσίων (300,00€) ευρώ για την κάθε φορά παραβίαση εκ μέρους του ενός διαδίκου της υποχρέωσης παράδοσης του τέκνου στον άλλον διάδικο.

ΚΗΡΥΣΣΕΙ την απόφαση ως προς την άνω διάταξη υποχρέωσης απόδοσης του τέκνου από τους διαδίκους προσωρινά εκτελεστή.

ΚΑΤΑΔΙΚΑΖΕΙ την εναγομένη στα δικαστικά έξοδα του ενάγοντας, το ύψος των οποίων ορίζει στο ποσό των τριακοσίων (300,00€) ευρώ.

ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίστηκε και δημοσιεύθηκε σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στην Αθήνα στις 4 Ιανουάριου 2025.

Η ΔΙΚΑΣΤΗΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ
Δημοσίευση :

ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΔΣΑ

© 2024 Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ