Κατανομή της γονικής μέριμνας

Στην Χρονική Κατανομή η άσκηση της γονικής μέριμνας ΤΟΣΟΟΥ, κατοτων ανηλίκων ανατίθεται κατά ορισμένα περιοδικά χρονικά διαστήματα που μπορεί να είναι μήνες εβδομάδες ή και ημέρες. (πχ το χειμώνα ασκεί η μητέρα την γονική μέριμνα και το καλοκαίρι ο πατέρας ή αντίστροφα). Παρότι υπάρχει και πρόσφατη Νομολογία η οποία προέκρινε τη λύση αυτή έχουν διατυπωθεί σοβαρές επιφυλάξεις ως προς τις συνέπειες αυτής της επιλογής στον ψυχισμό του ανηλίκου.

Στην λειτουργική κατανομή αυτή κατανέμεται μεταξύ των διαζευγμένων ή εν διαστάσει συζύγων ώστε καθένας εξ αυτών να ασκεί μέρος της γονικής μέριμνας. Συνήθως τα Ελληνικά Δικαστήρια  ανέθεταν την επιμέλεια του ανηλίκου στον ένα γονέα και την εκπροσώπηση και την διοίκηση της περιουσίας του (του ανηλίκου) στον άλλο. Ούτε αυτή η λύση όμως κρίνεται ικανοποιητική δεδομένου ότι μ’ αυτό το τρόπο αποκλείεται κατ’ ουσίαν ο ένας γονέας από όλες τις αποφάσεις που αφορούν την ανατροφή του τέκνου του και περιορίζεται στην διοίκηση της περιουσίας του ανηλίκου που συνήθως και δεν υπάρχει.

Από τα άρθρα 1511-1514 ΑΚ προκύπτει σαφώς ότι η κατανομή της γονικής μέριμνας θα πρέπει να γίνεται κατά τέτοιο τρόπο ούτως ώστε να μην αποκλείεται εντελώς ο ένας εξ αυτών από την ανατροφή του τέκνου του.

Η απολύτως ορθότερη άποψη που ενσαρκώνει και την αληθή πρόθεση του Νομοθέτη του Οικογενειακού Δικαίου για εστίαση στο απόλυτο συμφέρον του τέκνου επιβάλει την κατανομή των τριών λειτουργιών της γονικής μέριμνας όχι μόνο οριζόντια αλλά και κάθετα π.χ. κατανέμοντας τις υπολειτουργίες τις επιμέλειας του ανηλίκου μεταξύ των γονέων. Σημαντικό επίσης να γνωρίζουμε ότι η Επιμέλεια ενδεικτικά περιλαμβάνει τις εξής υπολειτουργίες: Ανατροφή, επίβλεψη, μόρφωση, εκπαίδευση και προσδιορισμό του τόπου κατοικίας του ανηλίκου. Η πρόσφατη απόφαση του Εφετείου Αθηνών 4948/2015 κατένειμε λειτουργικά (και κάθετα)  την άσκηση της επιμέλειας αναθέτοντας στον πατέρα την εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη και στην μητέρα του, τους λοιπούς τομείς της επιμέλειας. Μάλιστα στην συγκεκριμένη απόφαση το Δικαστήριο έκρινε ότι με το να αναλάβει απευθείας ο πατέρας την διευθέτηση των όποιων οικονομικών εκκρεμοτήτων από την εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη των τέκνων του, αποφεύγονταν και οικονομικές έριδες με την αντίδικο μητέρα των ανηλίκων, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα όχι μόνο την ουσιαστικότερη συμμετοχή του πατέρα στη ζωή τους (των ανηλίκων) αλλά αποφόρτιζε το κλίμα μεταξύ των γονέων  προς  το συμφέρον των ανηλίκων τέκνων.

Παρότι το Δικαστήριο μπορεί να προβεί σε επιμερισμό των υπολειτουργιών τις επιμέλειας (ως άνω) ΔΕΝ μπορεί ωστόσο να διατάξει την από κοινού ανάθεση υπολειτουργιών τις επιμέλειας ΕΑΝ ΛΕΙΠΕΙ Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟΥΤΟ.

Μια γρήγορη επισκόπηση του Γαλλικού, Γερμανικού και Αγγλικού Οικογενειακού Δικαίου οδηγεί αβίαστα στο συμπέρασμα  ότι η Διεθνής τάση δείχνει ως πιο ενδεδειγμένη λύση αυτή της ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ. Η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας μετά το διαζύγιο αποτελεί πλέον τον κανόνα. Στις ως άνω Ευρωπαϊκές χώρες εναπόκειται στους γονείς να ρυθμίσουν και προσδιορίσουν τον τρόπο άσκησης των επιμέρους δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που αποτελούν το περιεχόμενο της γονικής  μέριμνας, επιλέγοντας κάθε πιθανή κατανομή της, λειτουργική ή χρονική ή συνδυασμό λειτουργικής και χρονικής. Τα Δικαστήρια επεμβαίνουν μόνο κατ’ εξαίρεση.

Στην Ελλάδα το 2007 συστάθηκε νομοπαρασκευαστική επιτροπή « για την αναθεώρηση των ρυθμίσεων του Αστικού κώδικα που αφορούν στην γονική μέριμνα, επιμέλεια (συνεπιμέλεια) τέκνων».   Η επιτροπή πρότεινε την άσκηση της γονικής μέριμνας από κοινού εκ μέρους των γονέων και μετά το διαζύγιο τη διάσταση ή την ακύρωση του γάμου. Παραταύτα το σχέδιο αυτό Νόμου δεν προωθήθηκε ποτέ προς ψήφιση.

Η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας αποτελεί την ιδανική λύση διότι επιτρέπει και στους δύο γονείς να εκπληρώνουν ενεργά το γονικό τους ρόλο και εξασφαλίζει στο παιδί την παρουσία και των δύο γονέων του. Ωστόσο προϋποθέτει ώριμους γονείς, οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να υπερκεράσουν τις τυχόν προσωπικές τους πικρίες και αντιπαραθέσεις και να συνεργαστούν προς όφελος του ανήλικου παιδιού τους. Η Δικαστηριακή εμπειρία όμως δείχνει ότι πολλές φορές η ωριμότητα αυτή δυστυχώς λείπει, τουλάχιστον κατά το χρονικό διάστημα αμέσως μετά την διακοπή της συμβίωσης των γονέων, δηλαδή πριν καταλαγιάσουν τα αρνητικά συναισθήματα και πάθη. Στις περιπτώσεις αυτές μοιραία το ζήτημα της ανάθεσης ή της κατανομής της άσκησης της γονικής μέριμνας θα καταλήξει να κριθεί από το Δικαστήριο. Δεν θα έπρεπε η ως άνω εμπειρία να αποτρέπει τον Νομοθέτη από το να ακολουθήσει την διεθνή τάση της καθιέρωσης της συνεπιμέλειας.

Παραταύτα με το ισχύον στην Ελλάδα σήμερα, Νομοθετικό πλαίσιο η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας προϋποθέτει την συμφωνία των γονέων. Εάν αυτή δεν υπάρχει (η συμφωνία) το Δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει την λειτουργική κατανομή της επιμέλειας εξασφαλίζοντας με αυτό τον τρόπο την ουσιαστική συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή του παιδιού και ενισχύοντας τους δεσμούς του και με τους δύο γονείς του. Το προηγούμενο παράδειγμα όπου το Δικαστήριο αποφάσισε την λειτουργική κατανομή της επιμέλειας αναθέτοντας στον πατέρα την εκπαίδευση την υγειονομική και φαρμακευτική περίθαλψη και στην αντίδικο μητέρα τους λοιπούς τομείς της επιμέλειας αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Συμπέρασμα: Παρά την Διεθνή καθιερωμένη τάση για θέσπιση Συνεπιμέλειας, στην Ελλάδα δεδομένου ότι το σχέδιο Νόμου του 2007 ποτέ δεν προωθήθηκε για ψήφιση, τα Δικαστήρια μπορούν να διατάξουν την  από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας ΜΟΝΟ ΕΦΟΣΟΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ. Ελλείψει αυτής η λειτουργική κατανομή των επιμέρους τομέων της επιμέλειας από το Δικαστήριο είναι το κοντινότερο σενάριο συνεπιμέλειας που επιτρέπεται σήμερα στην Ελλάδα. (π.χ. άσκηση ορισμένων τομέων της επιμέλειας από τον πατέρα και των υπολοίπων από την μητέρα).